უილიამ ქოული
3 ოქტომბერი 2008
პრაღა, ჩეხეთის რესპუბლიკა (AP) - კაცს, რომლის რეპუტაციაც ჩეხოსლოვაკიაში კომუნისტური რეჟიმის დამხობას უკავშირდება, მიაჩნია, რომ მსოფლიო ეკონომიკურმა კრიზისმა ერთი რამ დაადასტურა - ფინანსური კეთილდღეობის მისაღწევად ძირეულ ჰუმანისტურ ღირებულებებზე უარის თქმა დაუშვებელია.
თავაშვებული მატერიალიზმი სულაც არ არის ის, რაც მშვიდობასა და დემოკრატიას სჭირდება - განუცხადა ჩეხეთის ყოფილმა ლიდერმა, ვაცლავ ჰაველმა Associated Press-ს პარასკევს პრაღაში, თავის ოფისში მიცემულ ექსკლუზიურ ინტერვიუში.
ჰაველმა საზოგადოებას რიგითი მოქალაქეების უფლებებისთვის ბრძოლის აუცილებლობა შეახსენა, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც სიღარებეში ცხოვრობს.
"ეს კრიზისი იმ წარმოდგენების წინააღმდეგ გვაფრთხილებს, რომელთა თანახმად ჩვენ სამყაროს კანონზომიერებანი შევიცანით, რომ ვიცით როგორ "მუშაობს" ყველაფერი" - ამბობს ჰაველი - "ეკონომისტთა ამპარტავნების წინააღმდეგ მიმართული გაფრთხილებაა - მათ მიაჩნიათ, რომ უკვე ყველაფერი ახსნეს და შეუძლიათ მთელი სამყარო მეცნიერულად დასაბუთებული გათვლებით მართონ".
ის ყოფილი დისიდენტია, დრამატურგი, რომელიც შემდეგ პრეზიდენტი გახდა. ჰაველი - ხავერდოვანი რევოლუციის ლიდერი, რევოლუციის, რომელმაც 1989 წელს კომუნისტური რეჟიმი მშვიდობიანად დაამხო - კვირას 72 წლის ხდება.
1993 წელს, მას შემდეგ, რაც ქვეყანას სლოვაკეთი გამოეყო, ჰაველი ჩეხეთის რესპუბლიკის პირველ პრეზიდენტად აირჩიეს. ის ღია და თავისუფალი ბაზრის ერთგული დამცველია. დღეს მისი ქვეყანა ევროკავშირისა და ნატოს წევრია, აშშ-ს ერთ-ერთი ყველაზე მტკიცე მოკავშირე.
მაგრამ ჰაველი თავაშვებულ კაპიტალიზმს მუდამ ეჭვის თვალით უყურებდა, ამხელდა კორპორაციების მომხვეჭელობას, ნებისმიერი საშუალებით მოგების მიღების მენტალიტეტს, რომელმაც ახლა მთელი მსოფლიოს საფონდო ბირჟებს, ბანკებსა და კერძო ინვესტორებს კრიზისი მოუტანა.
"ის, თუ საით მიდის თანამედროვე ცივილიზაცია, ფუნდამენტური საკითხია" - უთხრა ჰაველმა AP-ს - "მე ვფიქრობ, კაცობრიობამ სამომავლო გზებზე სერიოზული გადაწყვეტილებები უნდა მიიღოს".
მაგრამ ჰაველი, რომელიც წარსულში საბჭოთა კავშირს სასტიკად ებრძოდა და რომელიც ამის გამო არაერთხელ იყო დაპატიმრებული, პრინციპულად არ ეთანხმება მათ, ვისაც მიაჩნია, რომ კაპიტალიზმმა არ გაამართლა და კომუნისტურ იდეას აღორძინების შანსი მიეცა.
"მე თითქმის ხუთი წელი გავატარე საპატიმროებში" - ამბობს ჰაველი, რომლის ოფისი, სავსეა მისივე წიგნებით, პიესებით, Rolling Stones-ისა და სხვა დასავლელი ვარსკვლავების სამახსოვრო საჩუქრებით.
"პატიმრობა მძიმე და მწარე განსაცდელია" - ამბობს ჰაველი - "მაგრამ კომუნიზმის კოშმარი იმაში კი არ მდგომარეობს, რომ მაშინ ადამიანებს აპატიმრებდნენ. ყველაზე აუტანელი ის იყო, რომ მუდმივად შიშის ატმოსფეროში ცხოვრობდი".
ჰაველი პოლიტიკიდან 2003 წელს წავიდა, მას შემდეგ ინტერვიუებს ძალიან იშვიათად იძლევა. მაგრამ ახლა საქართველოში რუსეთის აგრესიაზეც ლაპარაკობს, ევროკავშირის ლიდერებს მოსკოვთან დაკავშირებით აფრთხილებს.
"თვალი არ უნდა დავხუჭოთ... დასავლეთი ახლა სერიოზულ გამოცდას გადის".
თუმცა ჰაველს არ მიაჩნია, რომ თუ ჩეხეთში ან მის მეზობელ პოლონეთში აშშ-ს სარაკეტო დანადგარები განთავსდება, რუსეთი მათ სამხედრო ძალით დაუპირისპირდება. რუსეთი სასტიკად აპროტესეტებს სარაკეტო ფარის დაყენებას და ამ ნაბიჯს საკუთარი უსაფრთხოებისთვის გამოწვევად მიიჩნევს.
მოსკოვს "ესმის, რომ ტანკების გარდა კონტროლის განხორციელების სხვა ინსტრუმენტებიც არსებობს" - ამბობს ჰაველი - "თუ რუსეთი მართლა მოინდომებს, ის მსოფლიოს თავისი ბირთვული არსენალით გაანადგურებს - "რეალურად მოსკოვი საკითხს ასე აყენებს: თუ რუსეთს რამე არ უნდა ის, არც ჩვენ უნდა მოვინდომოთ".
რუსეთის სამხედრო ძლევამოსილება ჩეხებს კარგად ახსოვთ - 1968 წელს საბჭოთა არმიამ საპროტესტო ტალღა ძალისმიერი მეთოდებით ჩაახშო და დემოკრატიული რეფორმები დაბლოკა. წელს ამ მოვლენებს, რომელსაც შემდგომ "პრაღის გაზაფხული" უწოდეს 40 წელი უსრულდება.
მიუხედავად ამისა, ბევრი ჩეხი ამერიკული სარაკეტო დანადგარების განთავსებას არ ეთანხმება. ჰაველი, პირიქით, აშშ-სთან მისი ქვეყნის მჭიდრო კავშირებს მიესალმება.
"პოლონეთი და ჩეხეთი სულაც არ არიან აშშ-ს ერთგვარი ფილიალები ევროპაში"- გვეუბნება ჰაველი - "სულაც არა, მაგრამ ამერიკისადმი თბილი განწყობა გვაქვს. მისი მადლობელი ვართ... ჩვენ ის სანდო მოკავშირედ მიგვაჩნია".
ჰაველმა ისიც გვითხრა, რომ ყურადღებით ადევნებს თვალს აშშ-ში მიმდინარე საპრეზიდენტო არჩევნებს და მიგვანიშნა, რომ დემოკრატ ბარაკ ობამას უჭერს მხარს.
"პროცესებში ჩარევა სულაც არ მინდა, მაგრამ შემიძლია ვთქვა, რომ ჩემი პოზიცია დემოკრატების პოზიციასთან უფრო ახლოსაა".
ამ წლის დასაწყისში ჰაველმა ახალი პიესა, "წასვლა" გამოქვეყნა. პიესა ლიდერის ოფისიდან წამოსვლის პერიპეტიებს აღწერს.
ჰაველი უარყოფს, რომ პიესა ავტობიოგრაფიულია - პოლიტიკა მან სამუდამოდ დატოვა.
"ჩემი დაბრუნება დრამატურგიაში საკმაოდ რთული იყო. სულაც არ არის ჩვეული გზა - წერო პიესები, მერე პრეზიდენტი გახდე და ბოლოს ისევ თეატრს დაუბრუნდე. მაგრამ ახლა მე მხოლოდ თეატრი მაინტერესებს".
No comments:
Post a Comment