სუპერსარკო პოდიუმს ტოვებს

20 დეკემბერი 2008

სარკოზი ევროკავშირის პრეზიდენტობას ტოვებს, მაგრამ იმავდროულად უკან დაბრუნებისთვის ემზადება.

ექვსთვიანი დრამებისა და სანახაობების შემდეგ, საფრანგეთი ევროკავშირის დროებით პრეზიდენტობას პირველ იანვარს ჩეხეთის რესპუბლიკას გადააბარებს. ხშირად თავად ევროპელებიც კი ვერ ამჩნევენ ხოლმე ვინ დგას მართვის სადავეებთან ევროკავშირში, მაგრამ ცოტა თუ ვერ შენიშნავდა ჰიპერაქტიური ნიკოლა სარკოზის პრეზიდენტობას. მას შემდეგ, რაც ევროკავშირის ხელმძღვანელობა მთლიანად რუსეთ-საქართველოს ომით და გლობალური ეკონომიკური პრობლემებით დაკავდა, საინტერესოა იქნებოდა იმის გარკვევა, თუ მაინც რა შეფასება შეიძლება მიეცეს მისტერ სარკოზის ენერგიულ, წინააღმდეგობრივ და იმპულსურ დიპლომატიურ ბრენდს?

ამბიციის თვალსაზრისით, ფრანგებმა დიდწილად მიაღწიეს იმას, რაც სურდათ. ივლისში სარკოზიმ ხმელთაშუაზღვის კავშირის ჩამოყალიბება დაიწყო და 43 ქვეყნის ლიდერი - ევროკავშირიდან და სანაპიროს სხვა ქვეყნებიდან - ერთად შეკრიბა. ახლა მას აქვს ბაზა (ბარსელონა), ყავს თანაპრეზიდენტები (საფრანგეთი და ეგვიპტე) და ასევე ორგანიზაციის 5 წარმომადგენელი, გენერალური მდივნები, რომელთა შორისაც ებრაელი და პალესტინელიც არიან.

ბრიუსელში ევროკავშირის ამასწინანდელ სამიტზე, სარკოზიმ ასევე შეძლო დაერწმუნებინა კოლეგები, რეკორდულ დროში მიეღოთ გადაწყვეტილება და ნახშირბადის ემისია 2020 წლისთვის 20%-ით შეემცირებინათ. საფრანგეთის მეთვალყურეობის ქვეშ, ევროკავშირის 27 წევრმა ხელი მოაწერა ”იმიგრაციის პაქტს”. დიდ ბრიტანეთს და საფრანგეთს, ევროკავშირის ორ ყველაზე დიდ სამხედრო ძალას, საერთო ევროპული თავდაცვის მიმართულებით მოკრძალებული წარმატებები ჰქონდათ: ევროკავშირის პირველი ერთობლივი სამხედრო-საზღვაო ოპერაცია - ბრიტანელების ხელმძღვანელობით სომალიში მოქმედი ანტი-პირატული სამხედრო შენაერთები. მაგრამ ახლა ამ ოპრაციას სამხედრო საკითხის დარეგულირების მაგალითად ასახელებენ და მიაჩნიათ, რომ მისი გამოყენება ევროკავშირს გადაუდებელ სიტუაციებში შეუძლია.

ელისეს სასახლეში განწყობა მშვიდი და საზეიმოა. ”ევროპას რბილი, ნელი და გახლეჩილი ძალის იმიჯი ჰქონდა. ახლა მან დაამტკიცა, რომ ”ერთსულოვანი, ეფექტური და რეაქტიულია,” აცხადებს პრეზიდენტის უფროსი თანაშემწე. სარკოზი კრიზისებში ხარობს, მას სიმშვიდე სწყინდება. ერთდროულად მეტიჩარამ და მომხიბვლელმა, მან პრობლემების გადასაწყვეტად ხელები დაიკაპიწა. მისი მოუსვენარი დიპლომატია რუსეთ-საქართველოს ომის და ფინანსური კრიზისის დროს უნაკლო არ ყოფილა და შედეგები ხშირად დიპლომატურ hoopla-ს უფრო გავდა, ვიდრე რეალურ წარმატებებს, მაგრამ მისი მეშვეობით ევროპა ერთ ხმაში ალაპარაკდა.

ეს ყველაფერი ძალიან შორს დგას 2003 წლის განხეთქილებისგან, რომელიც ევროკავშირის შიგნით ერაყის გარშემო გაჩნდა, როდესაც კლუბის სახელით საუბარს ვერცერთი ლიდერი ვერ ახერხებდა და ჟაკ შირაკი, სარკოზის წინამორბედი, ევროპას ამერიკის საპირწონე ძალად გარდაქმნისკენ მოუწოდებდა. ფრანგი ამომრჩევლები ახალ მიდგომას დადებითად აფასებენ: ერთ-ერთ გამოკითხვაში რესპოდენტების 56%-ს მიაჩნია, რომ ევროკავშირში სარკოზის პრეზიდენობა წარმატებულია. რობერტ შუმანის ფონდის გაზეთში, ჟან-დომინიკ გულიანი, კვლევითი ცენტრის პრეზიდენტი, საფრანგეთის პრეზიდენტობის კრიზისულ მენეჯმენტს აღწერს, როგორც ”შესანიშნავს”. ევროკავშირის ერთ-ერთმა დიპლომატმა სარკოზის თავმჯდომარეობას ”გამორჩეული” უწოდა. მარტინ შულცი, ევროპარლამენტში სოციალისტური ჯგუფის ლიდერი აღიარებს, რომ ”საფრანგეთის პრეზიდენტობა წარმატებული იყო”. მემარცხენე გამოცემა Le Monde-ის სარედაქციო სტატიაშიც კი მისტერ სარკოზის საქმიანობას მიესალმებიან.

მაგრამ თვითკამოყიფილებას ფხიზელი განსჯა ნელ-ნელა ეპარება. დინამიზმის წყალობით, სარკოზიმ მსოფლიო მასშტაბის საქმეთა მომრიგებლად თავის წარმოჩენა იმიტომაც მოახერხა, რომ ამერიკას ლიდერი აღარ ყავდა. ევროკავშირის ფრანგული პრეზიდენტობა ბუშის ადმინისტრაციის კვდომას დაემთხვა. მაგალითად, როდესაც სარკოზი აგვისტოში მოსკოვსა და თბილისში დაქროდა, ამერიკელები სახლში ისხდნენ. ფინანსურ პრობლემებზე რეაგირებისას, ყურადღება უკვე მასსა ბრიტანელ გორდონ ბრაუნს შორის გაიყო. 20 იანვარს, ბარაკ ობამას ინაუგურაციის შემდეგ, სარკოზი მყისიერ შოკშს მიიღებს, რადგან მსოფლიოს ყურადღება ახალი ქარიზმატული ლიდერისკენ შემობრუნდება.

კიდევ ერთი, სარკოზის ლიდერობის თავბრუდამხვევი სტილი, მას ექსცენტრულ პარტნიორად აქცევს. ”საჰედლაინოდ” გამოსადეგ გარიგებებში შუამავლობის დაუკებელი სურვილის გამო, ხშირად სხვა ქვეყნების გრძნობებს, განსაკუთრები კი პატარებისას, ფეხქვეშ თელავს. მან გერმანიას შეურაცხყოფა მიაყენა , როდესაც ხმელთაშუა ზღვის კავშირის თავდაპირველ გეგმაში არ გაითვალისწინა. გერმანელების გულის მოგებას მოთმინება და რამდენიმე თვის დიპლომატიური ძალისხმევა დასჭირდა. მიუხედავად იმისა, რომ მერკელთან ხშირად აქვს დაძაბული ურთიერთობა, სარკოზი, ეტყობა, მისი გამოჯავრების ცდუნებას მაინც ვერ უძლებს. გასულ თვეში, როდესაც გერმანია ეკონომიკის სტიმულირებისგან თავს იკავებდა, სარკოზიმ ყველას თანდასწრებით ასეთი რეპლიკა ისროლა: ”საფრანგეთი მუშაობს, გერმანია, კი მხოლოდ ფიქრობს”.

გავიხსენოთ მისი დამოკიდებულება ჩინეთსა და რუსეთთან. 2007 წელს საარჩევნო კამპანიის დროს სარკოზი იქადნებოდა, რომ ორივეს მიმართ მკაცრ პოლიტიკას გაატარებდა. ფრანგი საქმოსნები დიდხანს იყვნენ შოკში როდესაც მისი ჩინელებთან კინკლაობის გამო ევროკავშირი-ჩინეთის სამიტი ჩინელებმა გააუქმეს. მისი მყუდრო ურთიერთობა დიმიტრი მედვედევთან, რუსეთის პრეზიდენტთან, მას ასევე რთულ სიტუაციაში აყენებს. ამერიკელები შეშფოთდნენ, როდესაც სარკოზიმ განაცხადა, რომ აშშ-ს რაკეტსაწიინაღმდეგო ფარის დაყენება ჩეხეთის რესპუბლიკასა და პოლონეთში ”ევროპის უსაფრთხოებას არაფერს მოუტანს”. ახლა სარკოზი მოსკოვის წინადადებას აქტიურად ემხრობა და მომავალ წელს რუსეთთან სამიტის გამართვას ითხოვს, სადაც ევროპის ”ეკონომიკის და უსაფრთხოების არქიტექტურის” ხელახალ გააზრებაზე დისკუსია დაიწყება. სარკოზის ამ ინიციტივას ევროკავშირის ბევრი წევრი ქვეყანა რუსეთის დაგებულ მახედ მიიჩნევს, რომლის მიზანი - ევროპაში ნატოს შესუსტებაა.

ზოგიერთი იმასაც კი ეჭვობს, რომ სარკოზიმ ”ატლანტიციზმზე” უარი თქვა და საკუთარ თავში დე-გოლი აღმოაჩინა, ტრადიციული ფრანგული მოწყალებით რუსეთისადმი და ამერიკისადმი აშკარად მტრული დამოკიდებულებით. საქმეს ისიც აღარ შველის, რომ ახლობელთა ცნობით, სარკოზიმ საშინლად განიცადა, როდესაც გასულ თვეში G20-ის შეკრებაზე ამერიკაში ობამა მას არ შეხვდა.

რაღაც თვალსაზრისით სარკოზი საკუთარი იმპულსურობის ტყვეა და კიდევ იმისაც, რომ დიპლომატიურ ურთიერთობების ზეპერსონალიზაციისკენ არის მიდრეკილი. ის უსაზღვროდაა დარწმუნებული იმაში, რომ სხვების დაყოლიებას ყოველთვის შეძლებს. სწორედ, აქედან მოდის რუსეთთან მორიგების მისი მიამიტი ძალისხმევა. როგორც ჩანს, სარკოზი დარწმუნებულია, რომ მედვედევზე, რომელიც მასზე ათი წლით უმცროსია, უფროსის ზეგავლენა აქვს და ზრდასრული ურთიერთობის აგებას სწორედ ამ საფუძველზე აპირებს.

.მაგრამ სარკოზის ძირითად ინსტიქტები მაინც ძალიან პროამერიკულია. მან ავღანეთში ნატოს ჯარებში დამატებითი სამხედრო შენაერთები გააგზავნა. აპრილში, როდესაც ნატოს 60 წლისთავისადმი მიძღვნილი შეხვედრის თანამასპიძელი იქნება, ის ნატოს ინტეგრირებულ სარდლობაში საფრანგეთის დაბრუნებას გეგმავს - ერთ-ერთი გზა, რომლის მეშვეობითაც სარკოზი საერთაშორისო არენაზე საკუთარი გამორჩეული პოზიციის შენარჩუნებას შეძლებს.

ძნელი წარმოსადგენია, რომ მას შემდეგ, რაც ევროკავშირის პრეზიდენტობას ჩეხეთს გადაულოცავს, სარკოზი ჩრდილში ყოფნას დასჯერდება. მიუხედავად გერმანიის წინააღმდეგობისა, ის იმედს არ კარგავს, რომ ევროს ქვეყნების შეხვედრაზე თავმჯდომარე იქნება, მით უფრო, რომ აქ ჩეხეთის დასწრება გამორიცხულია. მას ასევე საკუთარი Club Med ფორუმი აქვს. ნებისმიერ შემთხვევაში, სრულიად წარმოუდგენელია, რომ სარკოზიმ ოდესმე ნატიფ დიპლომატიაზე უარი თქვას. ამ კვირას ევროპარლამენტის წინაშე სიტყვით გამოსვლის შემდეგ, მან განაცხდა, რომ, რა თქმა უნდა, მომავალ წელსაც ”გამოვა ინიციატივებით”. ალბათ, სარკოზი პრეზიდენტის სტატუსში უკანასკნელად ხვდებოდა ევროკავშირს, მაგრამ ცხადია, რომ ევროკავშირი სარკოზის კიდევ ძალიან ბევრჯერ შეხვდება.

ორიგინალი