მოსკოვი ამერიკის ახალი მიდგომით კმაყოფილია

ინტერვიუ რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრთან
17 თებერვალი 2009

შპიგელთან ინტერვიუში რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი (58 წლის) ობამას ადმინისტრაციიდან წამოსულ პოზიტიურ სიგნალებზე, ბირთვული განიარაღების პერსპექტივებზე, ირანთან კონფლიქტში თანამშრომლობის შესაძლებლობებზე მსჯელობს.

შპიგელი: ბატონო მინისტრო, როგორც ჩანს, დაძაბული ურთიერთობების ფაზის შემდეგ შეერთბულ შტატებსა და რუსეთს ერთმანეთისთვის ხმის მიწვდენა ისევ უნდათ. იქცევა, თუ არა 2009 წელი ”ახალი ურთიერთობების წლად” ისე, როგორც ეს თქვენმა გერმანელმა კოლეგამ, ფრანკ ვალტერ შტეინმეირმა განაცხდა?

ლავროვი: გლობალურმა ეკონომიკურმა კრიზისმა ყველა ქვეყანა აიძულა რეალურ პრობლემებზე ფოკუსირებულიყო. ეს მართლაც მარტივი ამოცანაა.

შპიგელი: მართლა?

ლავროვი: ჩვენ აღარ გვაქვს პატარა გეოპოლიტიკური თამაშების ფუფუნება, რადგან იმ გამოწვევათა პირისპირ აღმოვჩნდით, რომელთაც ჩვენი მოქალაქეებისთვის ხელშესახები ზიანი მოაქვთ. ამიტომ პრობლემათა იდეოლოგიზირებას თავი უნდა გავანებოთ, სანაცვლოდ პატიოსნად უნდა გამოვხატოთ ჩვენი ნაციონალური ინტერესები, გავაცნობიეროთ ჩვენი პარტნიორების კანონიერი ინტერესები და აღარ ვიქონიოთ ფარული გეგმები, როდესაც ერთ რამეს ამბობ და ვიღაცის ზურგს უკან მეორეს აკეთებ. სიგნალები, რომლებიც მივიღეთ, იმაზე მიგვანიშნებს, რომ ჩვენს დასავლელ პარტნიორებსაც იგივე მიზნები ამოძრავებთ.

შპიგელი: მაგრამ ეს იმასაც ნიშნავს, რომ რუსეთი უარს ამბობს ანტიდასავლურ რიტორიკაზე. ამ ბოლო დროს, ყველაფერში, რაც მსოფლიოში ხდებოდა, ბრალს დასავლეთს სდებდით.

ლავროვი: ჩვენ ამაში მუდმივად გვადანაშაულებენ: ანტიდასავლურ რიტორიკაში. მაგალითად, როდესაც ნატოს აღმოსავლეთით გაფართოვების ახალ ტალღას ვაპროტესტებდით...

შპიგელი: ...თქვენ უკრაინისა და საქართველოს ალიანსში გაწევრიანებას გულისხმობთ.

ლავროვი: ... ან ნატოს სამხედრო ბაზებს შავ ზღვაში, ან ამერიკულ სარაკეტო თავდაცვით სისტემებს პოლონეთსა და ჩეხეთის რესპუბლიკაში, რაც ყველას გვიქმნის საფრთხეს, რადგან არღვევს სტრატეგიულ ბალანსს. ჩვენ მხოლოდ რეალურ ქმედებებზე ვრეაგირებთ - ქმედებებზე, რომელიც ბოლო 20 წლის მანძილზე დასავლეთის მიერ აღებული ვალდებულებების დარღვევაა. ძალიან უცნაურია, რომ დასავლეთს შეუძლია იმოქმედოს ცივი ომის სულისკვეთებით და ამ დროს ჩვენ, როგორც კი საკუთარ აზრს გამოვთქვამთ, იმავე წამში ანტიდასავლურ რიტორიკაში გვადანაშაულებენ. ჩემის აზრით, რბილად რომ ვთქვათ, ეს უსამართლობაა.

შპიგელი: რაში უნდა გამოიხატოს ეს ახალი მიდგომა - ავღანეთსა და ირანთან დაკავშირებული დახმარების სანაცვლოდ ამერიკა უარს იტყვის სარაკეტო თავდაცვით სისტემებზე?

ლავროვი: მაგალითისთვის, წარსულში, როდესაც საბჭოთა კავშირი დაიშალა და როდესაც ჩვენმა ჯარებმა გერმანიის გაერთიანების პროცესში აღმოსავლეთ ევროპა დატოვეს, უკვე მიღწეული იყო გარკვეული კომპრომისი. მაგრამ ჩვენმა დასავლელმა პარტნიორებმა, სამწუხაროდ, დაარღვიეს გარიგების ის ნაწილი, რომელიც მათ ევალებოდათ. ამიტომაა, რომ ევროპაში დღესაც ცივი ომის აჩრდილში ვცხოვრობთ.

შპიგელი: რას იტყვით ახალ მცდელობებზე ირანთან დაკავშირებით.ირანი ხომ რ იმაშია ეჭვმიტანილი, რომ ბირთვული იარაღის შექმნა სურს?

ლავროვი: ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ მხოლოდ დასავლეთი მუშაობს ჩვენთან ერთად. არსებობს ასევე ჯგუფი, რომელშიც ექვსი სახელმწიფოა გაერთიანებული: დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი, გერმანია, აშშ, რუსეთი და ჩინეთი. მიღწეულია შეთანხმება, რომ ყველანი ჩვენ უნდა დავეხმაროთ ატომური ენერგიის სააგენტოს, მიღებულია სანქციები იმ ორგანიზაციებისა და ადამიანების მიმართ, ვინც მონაწილეობს ირანის ბირთვულ პროგრამაში. ჩვენ ამ შეთანხმებას მივსდევთ.

შპიგელი: ამავე დროს რუსეთმა უფრო მკაცრი სანქციები დაბლოკა

ლავროვი: იმიტომ, რომ ისინი ეკონომიკური ბლოკადის დაწესებას ისახავდა მიზნად, რაც მოლაპარაკებებს წინ ვერ წასწევსდა. ჩვენ ამას მკაცრად დავუპირისპირდით, რადგან ამაზე ხელი არ მოგვიწერია. მაგრამ მოხარულნი ვართ, რომ ბარაკ ობამამ და მისმა ახალმა გუნდმა სიტუაციას ახალი თვალით შეხედეს. მათ განაცხადეს, რომ ამერიკა განიხილავს ირანთან პირდაპირი მოლაპარაკებების შესაძლებლობას. ზუსტად ამას ითხოვდა რუსეთი გასული ოთხი წლის განმავლობაში.

შპიგელი: როგორც ჩანს, ობამა განიარაღების საკითხშიც ახალ მიდგომებს განიხილავს, ბირთვული იარაღის გარკვეული რაოდენობის შემცირებას - დაახლოებით 1000-მდე თითოეული მხარისთვის.

ლავროვი: მე დღემდე არ მიმიღია პროექტი, რომლის თანახმადაც იარაღის 80% უნდა განადგურდეს, ან მისი საბოლოო რაოდენობა 1000-მდე უნდა შემცირდეს. ამის თაობაზე მხოლოდ სატელევიზიო შეტყობინებები მომისმენია, მაგრამ ჩვენთვის არაფერი წარუდგენიათ, არც ოფიციალურად და არც კულუარებში.

შპიგელი: არის კიდევ ერთი რამ გასაკეთებელი: სტრატეგიულ შეიარაღებათა შემცირების შეთანხმებას ამ წლის ბოლოს გასდის ვადა.

ლავროვი: ბოლო სამი წლის განმავლობაში ჩვენ მუდმივად მოვუწოდებდით ბუშის ადმინისტრაციას სერიოზული მოლაპარაკებების დაწყებისაკენ. ჩვენ გვსურდა, რომ ძველი შეთანხმება ახლით შეცვლილიყო. მოცემულ მომენტამდე, ამერიკა მოლაპარაკებებისათვის მზად არ იყო.

შპიგელი: როგორია რუსეთის პოზიცია პრობლემასთან მიმართებაში?

ლავროვი: ჩვენ განიარაღების მოხრე ვართ, სარაკეტო სისტემებისა და საბრძოლო თავურების რაოდენობის ზღვრის დაწესების მომხრე, მაგრამ კონტროლის არსებული მექანიზმების შენარჩუნებაც გვინდა. სტრატეგიული თავდასხმითი შეიარაღების ბალანსი ბოლო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში მსოფლიო სტაბილურობისათვის გადამწყვეტი იყო. აშშ-ს ვიცე-პრეზიდენტმა, ჯოზეფ ბაიდენმა მიუნჰენის უსაფრთხოების კონფერენციაზე ხაზი გაუსვა იმას, რომ აშშ ძალიან მალე მზად იქნება მოლაპრაკებებისათვის. ეს იმას ნიშნავს, რომ ობამას ადმინისტრაცია ბუშის ადმინისტრაციაზე უკეთ აცნობიერებს განიარაღებისა და შეიარაღების კონტროლის მნიშვნელოვნებას.

შპიგელი: არსებობს იმის შესაძლებლობა, რომ აშშ და რუსეთი ერთობლივად იმუშავებენ სარაკეტო თავდაცვით ფარზე?

ლავროვი: ჩვენ წელიწადნახევრის წინ შევთავაზეთ მსგავსი რამ, სამმხრივი პროექტი რუსეთი-ევროპა - აშშ, რადარების განთავსებით რუსეთისა და აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, რაც იმის შესაძლებლობას მოვცემდა, რომ ჩამოგვეყალიბებინა რადარების ჯაჭვი, რომელთა გამოყენებას სამხრეთიდან მომავალი ნებისმიერი საფრთხის მონიტორინგისთვის შევძლებდით. ეს არის აშშ-ს ცალმხრივი გეგმის რეალური ალტერნატივა. ჯერაც არ არის გვიან. ჩვენ შეგვიძლია მივუსხდეთ მოლაპარაკებების მაგიდას და სიტუაციის შეფასებით დავიწყოთ.

შპიგელი: დიდი ხნის განმავლობაში რუსეთი ამერიკაზე იყო დაფიქსირებული, რაც ხშირად აღაშფოთებდა ევროპელებს. ახლა რუსეთის პრეზიდენტმა, დიმიტრი მედვედევმა ევროპის უსაფრთხოების ახალი მოდელი შემოგვთავაზა. მაგრამ დასავლეთისთვის გაურკვეველია რას ისახავს მიზნად რუსეთი კონკრეტულად. რატომ არ დაუბრუნდება ორივე მხარე ევროპის თანამშრომლობისა და უსაფრთხოების ორგანიზაციას, როგორც ევროპულ სტრუქტურას და მის მოდერნიზებას არ დაიწყებს?

ლავროვი: იმიტომ, რომ ევროპაში ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი მოთამაშეები არსებობენ, ვიდრე ეუთოს წევრი ქვეყნები: ნატო, ევროპის კავშირი, კოლექტიური უსაფრთხოების ორგანიზაცია...

შპიგელი: ...ალიანსი, რომელშიც რუსეთი და ექვსი ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკა შედის?

ლავროვი: როდესაც საქართველომ სამხრეთ ოსეთის წინააღმდეგ აგრესია წამოიწყო, ეუთო სრულიად უძლური აღმოჩნდა, ისევე, როგორც ნატო. ჩვენ მოვუწოდებდით უსაფრთხოების საბჭოს მიეღო სარკოზი-მედვედევის საზავო გეგმა, მაგრამ უარი ითქვა. ეუთოს საბჭომაც კი გაუბედავი გადაწყვეტილება მიიღო. ჩვენ საკვანძო პრინციპებზე ვლაპარაკობთ, რომლებსაც ჯერ ვერ მივაღწიეთ. არავინ უნდა გააფართოვოს თავისი უსაფრთხოების საზღვრები სხვების ხარჯზე. ჩვენ აუცილებლად გვჭირდება ევროპის უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ახალი შეთანხმების მიღწევა, რომლის მეშვეობითაც ამის გარანტიას მივიღებთ. ამ შეთანხმებაში უნდა შევიდეს შეიარღების კონტროლის მექანიზმიც.

შპიგელი: თქვენ პრინციპებზე ლაპარაკი გიყვართ. ეუთოს ერთ-ერთი პრინციპი ასეთია: არ შეიძლება ძალის გამოყენებით სახელმწიფოს საზღვრების შეცვლა. ამ პრინციპს რუსეთი ძალიან უჭერდა მხარს კოსოვოს შემთხვევაში, როდესაც ის სერბეთს გამოეყო. მაგრამ სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის შემთხვევაში, როდესაც ისინი საქართველოს გაოეყვნენ, რუსეთმა სხვა პრინციპები აღიარა. მან ამ რეგიონების ანექსია მოისურვა. აქ ახლა უფრო მეტი რუსული ჯარი დგას, ვიდრე შეთანხმებული იყო და რუსული სამხედრო ბაზების მშენებლობაც იგეგმება.

ლავროვი: ჩვენ აბსოლუტურად ვიღებთ ტერიტორიული მთლიანობის პრინციპს. მაგრამ მთელს მსოფლიოში არსებობს უთანხმოება იმის თაობაზე, თუ როგორ შეესაბამება ის ადამიანების თვითგამორკვევის უფლებას. მოცემულ მომენტამდე არსებობდა მხოლოდ ერთი დოკუმენტი, რომელიც ამგვარი კონფლიქტების გადაწყვეტისკენაა მიმართული - გაეროს მიერ 1970 წელს მიღებული დოკუმენტი. ამ დოკუმენტის თანახმად ყველა ქვეყანამ პატივი უნდა სცეს თითოეული სხვა ქვეყნის ტერიტორიულ მთლიანობას მანამდე, სანამ ამ რეგიონის ეროვნულ უმცირესობათა წინააღმდეგ ძალადობა არ იქნება ჩადენილი.

ნაწილი მეორე: დასავლეთის ორმაგი სტანდარტები

შპიგელი: რას ნიშნავს ეს საქართველოსთვის?

ლავროვი: საქართველოს ყავდა უმცირესობის ორი პატარა ჯგუფი, რომელთაც საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ შოვინისტურად ეპყრობოდნენ. პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა თვითონ დაარღვია საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა, როდესაც სამხრეთ ოსეთის მშვიდობიანი ქალაქი დაბომბა. ეს იყო დანაშაული საკუთარი ხალხის წინააღმდეგ, რადგან ძალადობა აქაური მოსახლეობის წინააღმდეგ განხორციელდა. მათ კი სააკაშვილი მანამდე საკუთარი ქვეყნის მოქალაქეებად ასახელებდა.

შპიგელი: მაგრამ ფაქტი ფაქტად რჩება, რუსეთმა და მისმა არმიამ არად ჩააგდო საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა მაშინ, როდესაც კოსოვოში ის ამტკიცებდა, რომ ეს წმიდათაწმიდა პრინციპია

ლავროვი: ზედაპირზე ორივე კონფლიქტი მსგავსია, მაგრამ დასავლეთი ორმაგი სტანდარტებით ოპერირებს. იყო ომი კოსოვოშიც, ხანგრძლივი სასტიკი კონფლიქტი, რომელიც ჩვენი თვალთახედვით აბსოლუტურად ეწინააღმდეგებოდა საერთაშორისო სამართალს. კონფლიქტი 1999 წელს დასრულდა, გაეროს 1244 რეზოლუციით, გადაწყვეტილებით, რომელსაც სერბეთიც დაეთანხმა. სამხრეთ ოსეთისგან და აფახაზეთისგან განსხვავებით, კოსოვოში ალბანელებზე ზეწოლას არავინ ახორციელებდა, მათზე შეტევა არავის დაუწყია. არ არსებობდა საფუძველი იმისა, რომ კოსოვოს დამოუკიდებლობა გამოეცხადებინა.

შპიგელი: არავის მიუბაძავს რუსეთის მაგალითისთვის, არავის უღიარებია აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა, თქვენს უახლოეს მოკავშირეებსაც კი. გაგაოცათ ამან, თუ არა?

ლავროვი: ჩვენ არ გვინდოდა გეოპოლიტიკური ეფექტის მიღება. ყველაფერი ეს იმ ადამიანების დასაცავად მოხდა, ვინც უკვე 20 წლის განმავლობაში გაუთავებლად ხდებოდა პროვოკაციებისა და თავდასხმების მსხვერპლი. საქართველოს აგრესიის შემდეგ ჩვენ არ ვფიქრობდით ამ ქვეყნების დამოუკიდებლობის აღაირებას. სარკოზი-მედვედევის დოკუმენტში ნათქვამი იყო, რომ ცეცხლის შეწყვეტის შემდეგ გადაწყდებოდა სამხრეთ ოსეთისა და აფახაზეთის სტატუსის საკითხი.

შპიგელი: და რატომ არ მოხდა ეს?

ლავროვი: როდესაც სარკოზიმ გეგმა თბილისს გააცნო, სააკაშვილმა კატეგორიული უარი განაცხადა სტატუსთან დაკავშირებულ მოლაპარაკებებზე. მერე ნატო-რუსეთის საბჭომაც უარი თქვა პრობლემის მოგვარებაზე, ასევე მოიქცა გაეროს უსაფრთხოების საბჭო. ბოლოს, საქართველოს ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ ომი არ დამთავრებულა და რომ ისინი მას რაღაც ფორმით დროთა განმავლობაში გააგრძელებენ. მერე კი დასავლეთშიც გაისმა ხმები, რომ ისინი საქართველოს ჯარის მხარდაჭერას აპირებენ. ამიტომ შემდეგ დასკვნამდე მივედით: ჩვენ მხოლოდ ასე შეგვიძლია გადავარჩინოთ სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი - ვაღიაროთ ისინი დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად.

შპიგელი: მოდით, წინ გავიხედოთ. ავღანეთის ომი აშშ-ს ახალი ადმინისტრაციისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი საგარეო პოლიტიკური პრობლემაა. რუსეთიც დაინტერესებულია იმაში,რომ დასავლეთმა მარცხი თავიდან აირიდოს. რით შეგიძლიათ დახმარება?

ლავროვი: 2008 წლის აპრილში ჩვენ ნატოსთან მოვაწერეთ ხელი ხელშეკრულებას, რომლის მიხედვითაც თანხმობა განვაცხადეთ რუსეთის ტერიტორიაზე არასამხედრო ტვირთის ტრანზიტზე ავღანეთისკენ. დღემდე ასეთი შეთანხმება მხოლოდ გერმანიასა და საფრანგეთთან გვქონდა და ამ ცოტა ხნის წინ მსგავს ხელშეკრულებას ხელი მოეწერა ესპანეთთანაც. იანვრის ბოლოს აშშ-მ გვთხოვა, რომ ნატოს ხელშეკრულება ამერიკული კონტინგენტისთვის ტვირთის ტრანსპორტირების საფუძვლად მიგვეღო. ჩვენ დაუყოვნებლივ განვაცხადეთ თანხმობა და იმასაც დავეთანხმეთ, რომ რუსული სატრანსპორტო საშუალებები ავღანეთის სამშვიდობო ჯარებისთვის ხელმისაწვდომი გამხდარიყო. ჩვენ ასევე შეგვიძლია ნარკოტიკულ საშუალებათა თრეფიქინგის აღკვეთაზეც მჭიდროდ ვითანამშრომლოთ.

შპიგელი: ეს ყველაფერი ძალიან იმედისმომცემად გამოიყურება. მაგრამ რატომ მოინდომა ყირგიზეთმა ზუსტად ახლა ამერიკული სამხედრო საჰაერო ბაზის გაუქმება, ამ ბაზის მეშვეობით ავღანეთში ცენტრალური აზიიდან ტვირთი გადაჰქონდათ. ისე ჩანს, რომ მან ეს რუსეთის ზეწოლით გააკეთა.

ლავროვი: ეს ყირგიზეთის ხელისუფლების გადაწყვეტილებაა. იყო უამრავი ინციდენტი, რომელმაც უკმაყოფილება გამოიწვია: ერთხელ ამერიკელმა ჯარისკაცმა ყირგიზეთის მოქალაქეს ესროლა და პოლიციას საქმის გამოძიების ნება არ დართეს; მეორედ ამერიკელმა ფეხით მოსიარულეებს გადაურა და ამას არავითარი შედეგი არ მოყოლია. კიდევ ერთხელ, რეაქტიული ძრავის საწვავის ტონები ყირგიზულ სოფლებში დაიღვარა და ამაზეც პასუხი არავის უგია. ამერიკელებმა ყირგიზეთის პრეზიდენტის, ყურმანბექ ბაკიევის სახელმწიფო თვითმფრინავიც კი დააზიანეს.

შპიგელი: ახლა რუსეთმა განაცხადა, რომ ყირგიზეთს მნიშვნელოვან სესხს გადასცემს., ნუთუ იმის თქმა გინდათ, რომ ეს უბრალო დამთხვევაა?

ლავროვი: ჩვენ საჭირო ხელშეკრულებას მოვაწერეთ ხელი. ყირგიზეთი ჩვენი ერთ-ერთი ყველაზე ღარიბი მოკავშირეა. ჩვენ მეგობრებს ისე ვექცევით, როგორც საჭიროა.

შპიგელი: ბატონო მინისტრო, გმადლობ ინტერვიუსთვის.

ორიგინალი