ისევ დუღილი

30 ოქტომბერი 2008

საქართველო დიდი ალიაქოთის პირისპირ

მას შემდეგ რაც ევროკავშირის შუამავლობით რუსეთ-საქართველოს შორის ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებამ კონფლიქტი დაასრულა, სეპარატისტული რეგიონების - სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის გარშემო - დაძაბულობა არ იკლებს. რუსეთმა და დეფაქტო ხელისუფლებებმა საქართველოსთან ყველანაირი კავშირი შეზღუდეს და ევროკავშირის მონიტორებს არ აძლევენ სადაო ტერიტორიებზე შესვლის საშუალებას. რუსეთი საგარეო ზეწოლას ყურადღებას არ აქცევს და აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთთან, რომელთა დამოუკიდებლობაც აგვისტოს ბოლოს აღიარა, ურთიერთოებებს აქტიურად ანვითარებს. საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი გამოყოფილ რეგიონებთან დაკავშირებით უკომპრომისო პოზიციას ინარჩუნებს. უკანდახევა არცერთი მხრიდან არ შეიმჩნევა, მათ შორის არც სააკაშვილის შიდა ოპოზიციისგან, რომლის რიგებშიც უახლოეს მომავალში შესაძლოა გადაჯგუფებაც მოხდეს. არსებობს ახალი "აფეთქების" საფრთხე, ასევე იმის შესაძლებლობაც, რომ სიტუაცია შიდა პოლიტიკურ ალიაქოთში გადაიზრდება. ორივე შემთხვევაში სააკაშვილს ხელისუფლებაში დარჩენა გაუჭირდება.

ძალადობის ფაქტორი ძლიერდება

სექტემბერში რუსეთის პრეზიდენტისა და მისი ფრანგი კოლეგის (ევროკავშირის დორებიტი თავმჯდომარის) ნიკოლა სარკოზის მიერ ხელმოწერილი შეთანხმების შეასაბამისად რუსეთის არმიამ უშუალოდ საქართველოს ტერიტორია 10 ოქტომბრისთვის დატოვა. თუმცა ამ დღისთვის, უკვე დარღვეული იყო ის შედარებითი სიმშვიდეც, რომელიც აგვისტოში რუსეთ-საქართველოს შორის ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებას მოჰყვა: 3 ოქტომბერს, სამხრეთ ოსეთის დედაქალაქში, ცხინვალში მომხდარმა გაურკვეველმა აფეთქებამ 11 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა, მათგან 7 - რუსი ჯარისკაცის. დაძაბულობის ხარისხმა კვლავ მოიმატა. ორივე მხარე მისთვის დამახასიათებელ ჩვევას არ ღალატობს და სიტუაციის დაძაბვაში ერთმანეთს ადანაშაულებს. ოქტომბრის შუა რიცხვებში რუსეთის მთავრობა საქართველოს ტერორისტული შეთქმულებების ორგანიზებაში სდებდა ბრალს, ხოლო საქართველო - სამხრეთ ოსეთის იმ რაიონებში, რომლებიც უშუალოდ ქართულ ტერიოტრიებს ესაზღვრება, დიდი რაოდენობით იარაღის შეტანის ფაქტებს აპროტესტებდა.
კიდევ უფრო შემაშფოთებელია ის, რომ გახშირდა სროლები და ბოლო დღეებში აფხაზეთის რეგიონის მიმდებარე ტერიტორიაზე რამდენიმე მკვლელობაც მოხდა. 23 ოქტომბერს საქართველო-აფხაზეთის საზღვარზე, გალში მაღალჩინოსანი აფხაზი სამხედრო ორ სხვა პირთან ერთად მოკლეს. ორი დღის შემდეგ საქართველოს მთავრობის წარმომადგენელი და მისი თანმხლები პირი ასევე საზღვართან ახლოს მოკლეს. როგორც ყოველთვის, მხარეები მოვლენების დიამეტრალურად განსხვავებულ ვერსიებზე საუბრობენ. საქართველოს ხელისუფლება, ისევე როგორც თბილისისადმი ლოიალური აფხაზეთის დევნილი მთავრობა, აცხადებენ, რომ მკვლელობები აფხაზეთში – მტრულად განწყობილი აფხაზური შეიარაღებული დაჯგუფებების შეტაკებების შედეგია, მაშინ როცა, აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლება საქართველოს მთავრობას "ფართობმასშტაბიანი ტერორის" დაგეგმვაში ადანაშაულებს.

მოლაპარაკებები მოწინააღმდეგეებს შორის 15 ოქტომბერს ჟენევაში უნდა დაწყებულიყო (შეხვედრა სამშვიდობო გეგემის ფარგლებში დაიგეგმა), მაგრამ ღონისძიება დაწყებამდე ჩაიშალა, რადგან, არსებული ინფორმაციით ქართულმა მხარემ აფხაზების და ოსების პლენარულ სესიაში მონაწილეობა, სხვა სახელმწიფო დონის წარმომადგენლებთან ერთად, გააპროტესტა. საქართველოში ევროკავშირის მისიის (EUMM), ხელმძღვანელმა ჰანს-იორგ ჰაბერმა 24 ოქტომბერს განაცხადა, რომ იგი მოვლენებით "სასიამოვნოდ გაოცებულია", რადგან რეგიონში ადგილი ჰქონდა, მხოლოდ რამდენიმე "ლოკალურ ურთიერთსროლას". თუმცა რუსეთმა მისია პროქართულ პოზიციასა და ქართველების ქმედებებზე თვალის დახუჭვაში, უარეს შემთხვევაში კი მათთვის ხელის დაფარებაში დაადანაშაულა. საერთო ჯამში, როგორც ჩანს ჰაბერის განცხადება სუსტი მცდელობაა შექმნილ სიტუაციაში ბზარები ამოავსოს, რადგან მოვლენები აშკარად დაძაბულია, და შესაძლოა კიდევ უფრო გართულდეს.

დანის გრეხვა

ჰაბერი იმაზეც ჩიოდა, რომ ევროკავშირის მონიტორებს აფხაზეთსა და ოსეთში არ უშვებენ, რათა ქართველების წინააღმდეგ გაკეთებული ბრალდებები გადაამოწმონ. ამ საკითხზე რუსეთის კატეგორიული უარი შეიძლება განხილული იყოს, როგორც იმ ნგრევის დამალვის მცდელობა, რაც ძირითადად ქართულ რაიონებში, იქიდან მოსახლეობის გამოდევნის შემდეგ განხორციელდა.

ყველა შემთხვევაში. ევროპისა და აშშ-ს (აღარაფერს ვამბობთ, საქართველოზე) პროტესტის მიუხედავად, რუსეთს აფხაზეთთან და სამხრეთ ოსეთთან მკაფიოდ ორმხრივი ურთიერთობა აქვს. სექტემბერში მან ორივე რეგიონთან "მეგობრობის" ხელშეკრულებები გააფორმა, რომლებშიც თანამშრომლობის ათასგვარი ასპექტი მოაქცია, თუმცა მკაფიო კონცენტრაცია მოახდინა მისი სამხედრო პოზიციების გამყარებაზე. საზღვრები აჯანყებულ რესპუბლიკებსა და უშუალოდ საქართველოს შორის შენარჩუნებულია, თუმცა გაწყვეტილია ყოველგვარი მანამდე არსებული კავშირი – საქართველომ რუსეთს ბრალი დასდო, რომ 24 ოქტომბერს მან გალსა და ზუგდიდს შორის ხიდი ააფეთქა, რითაც გალში მცხოვრებ ქართველებს სატრანზიტო საშუალება მოუსპო. საქართველომ რუსეთი ასევე სამხრეთ ოსეთის ახალგორის რაიონში, იარაღის დიდი რაოდენობით კონცენტრაციაში დაადანაშაულა. აგვისტოს ომამადე ამ რაიონს ქართველები აკონტროლებდნენ.

რუსეთს აფხაზეთთან და სამხრეთ ოსეთთან კავშირის თანდათანობით გამყარების რამდენიმე მიზეზი აქვს. ეს საკაშვილისთვის (ასევე, დასავლეთისთვის) იმის მუდმივი შეხსენებაა, რომ ეს – რუსეთია, ვინც ამ რეგიონში ბატონობს და საქართველოს ლიდერობას ანადგურებს, რომელიც მართლაც კატასტროფულად შეირყა აგვისტოს კონფლიქტის და მისი შედეგების გამო. მეორე ის გახლავთ, რომ რუსეთი ამით მისი შიდა, იგივე ფინანსური კრიზისით გამოწვეული პრობლემებიდან ყურადღების გადატანას ცდილობს, რაც რუსეთის ეკონომიკაზე ძალიან მძიმედ აისახა და ეს პროცესი დღესაც გრძელდება. ის განცხადება, თითქოს საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ სამოქალაქო პირებზე ტერორისტულ თავდასხმებს გეგმავს, ალბათ ამ კონტექსტში უნდა განვიხილოთ.

მოკლევადიანი მოგება, გრძელვადიანი მარცხი?

თუმცა, მსგავსი სიტუაციით სარგებლობა სააკაშვილსაც შეუძლია. 22 ოქტომბერს ბრუსელში, დონორების კონფერენციაზე მიღებული გადაწყვეტილება - დახმარების პროგრამის ფარგლებში საქართველოს 4.55 მილიარდი დოლარი გამოუყონ (ომის შემდგომი პერიოდის ეკონომიკის მხარდასაჭერად) – სააკაშვილს დროებით დამშვიდების და ამოსუნთქვის საშუალებას მისცემს. თუმცა ის ფაქტი, რომ იგი ამტკიცებს, თითქოს აგვისტოში საქართველოს როლი, რუსეთის აგრესიის ფონზე მხოლოდ თავდაცვითი იყო, არსებულ დამაჯერებელ მტკიცებულებს ეწინააღმდეგება. პირიქით, აგვისტოს ომის დასაწყისში საომარი მოქმედებების შესწავლისას, BBC -ს გამოძიება, რომელიც ოქტომბერში გამოქვეყნდა, ვარაუდობს, რომ საქართველოს შეიარაღებული ძალები, ცხინვალში შესაძლოა სამოქალაქო პირებს შეგნებულად ესხმოდნენ თავს.

სააკაშვილი ამას კატეგორიულად უარყოფს, მაგრამ დასავლეთის ქვეყნებში მისი როლის და ომის გამომწვევი მოვლენების გადაფასება რეალიზაციის პროცესშია. საპარალამენტო კომისიაში, რომელიც აგვისტოს ომის მიზეზებს სწავლობს რამდენიმე ოპოზიციონერი დეპუტატიც შედის, მაგრამ ეს კომისია რაიმე სერიოზულ რეკომენდაციებს ვერ შეიმუშავებს. ოპოზიცია, რომელიც ჯერ კიდევ არსებითად დეზორგანიზებულია, ბოლო კვირეების მანძილზე სულ უფრო აქტიური ხდება და რუსეთთან ომის გამომწვევი მიზეზების უფრო სრულყოფილ გამოძიებას ითხოვს. ამას მომავალი თვის დასაწყისში 2007 წლის ქუჩის საპროტესტო გამოსვლების წლისთავიც ემთხვევა, რომელიც მთავრობამ სასტიკად ჩაახშო. ნოემბრის ბოლოს კი ვარდების რევოლუციის ხუთი წლისთავია, რომელიც პოტენციურად შესაძლოა კიდევ ერთი "აფეთქების" მაპროვოცირებელ თარიღად იქცეს.

ვადამდელი საპარლამენტო და საპეზიდენტო არჩევნების ჩატარების მოთხოვნა პროტესტის წლისთავთან ერთად, შეიძლება კიდევ უფრო გააქტიურდეს. სააკაშვილისთვის ამგვარი ზეწოლის შესასუსტებლად ყველაზე მიზანშეწონილი - პატრიოტული კარტის გათამაშებაა, რუსული აგრესიის შიშით ქვეყნის მუდმივად საბრძოლო მზადების რეჟიმში ყოლა და ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის პერსპექტივის (თუმცა შორეულის) შექმნა. ეს ქართველების ნერვებს ეხება, რომელთაგან ბევრი მალე ვერ შეეგუება აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის დაკარგვას. სააკაშვილმა, რომელიც ცდილობს საკუთარი თავი ერთადერთ პოლიტიკურ მოღვაწედ წარმოადგინოს, რომელსაც შეუძლია რუსული ექსპანსიის პირისპირ მდგომი ქვეყანა გადაარჩინოს, შეიძლება უახლოეს პერსპექტივაში ხელისუფლება შეინარჩუნოს. თუმცა, 2007 წლის ნოემბრის და 2008 წლის აგვისტოს მოვლენებმა გვაჩვენა, რომ შიდაპოლიტიკურ არეულობამდე და დამღუპველ შეიარაღებულ შეტაკებამდე მოკლე გზაა. მომავალში იგივეს გამეორება, სააკაშვილის ისედაც შელახულ ლიდერობას ბოლოს მოუღებს.

ორიგინალი