ჰანს-იორგ ჰაბერი: "ყველაფერი მოსალოდნელია"

პილარ ბონეტი
13 ოქტომბერი 2008

საქართველოში დამკვირვებელთა მისიის გაგზავნით ევროკავშირი მყიფე ნიაგდაგზე შედგა. მისიის ხელმძღვანელი, გერმანული დიპლომატიის ვეტერანი, 55 წლის ჰანს-იორს ჰაბერი აცნობიერებს, თუ როგორ რისკს ექვემდებარება მისი კონტროლის ქვეშ მყოფი 350 კაციანი კონტიგენტი, რომელთაგან 200 – სეპარატისტული სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის მიმდებარე უსაფრთხოების ზონებს პატრულირებს. კითხვაზე, მოსალოდნელია თუ არა პროვოკაციები, ჰაბერმა გვიპასუხა: "დიახ, ჩვენ მათ ველოდებით. პრობლემა ის არის, რომ ქართველებიც და ოსებიც კრიმინალურ ინციდენტებს, რომლებიც ამ ზონაში შეიძლება მოხდეს, პროვოკაციად ჩათვლიან. აქ ყოფნის დროს, რუსებმა ვერ შეძლეს უსაფრთხოების გარანტიების შექმნა".

მისიის ხელმძღვანელს იმის მიღწევა სურს, რომ საზოგადოებრივ წესრიგზე პასუხისმგებელმა პირებმა სამხრეთ ოსეთსა და საქართველოში "ინციდენტების თავიდან ასაცილებლად შეთანხმებულად იმოქმედონ. ორივე მხარე ასე თუ ისე დაინტერესებულია უსაფრთხო საზღვრის არსებობით, - ფიქრობს ჰაბერი. – ქართველები – იმ ტრამვების გამო, რომლებიც მშვიდობიანმა მოსახლეობამ გადაიტანა, ოსები კი – იმ ინტერესით, რომ საიმედო საზღვარი ჰქონდეთ, რომლიც მათი სახელმწიფოებრიობის აღიარებას ხელს შეუწყობდა. საერთო ინტერესი არსებობს, მაგრამ კავკასიის მენტალიტეტი ჩვენსას არ გავს, ამიტომ ყველაფერი შეიძლება მოხდეს".

15 ოქტომბერს, ჟენევაში დაწყებულმა მოლაპარაკებებმა შეიძლება "ნორმალიზაციის პერსპექტივა გააჩინოს", მიაჩნია ჰაბერს, მაგრამ "არავინ არ ელოდება იმას, რომ რუსეთი აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის აღიარებაზე უახლოეს მომავალში უარს იტყვის". "პროცესი, - ამბობს იგი, - რაღაც თვალსაზრისით გერმანიის გაერთიანების მსგავსია, გრძელი გზაა, როდესაც საომარი მოქმედებების დაწყება არავის სურს".

ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკისა და უსაფრთოების უწყებისთვის, საქართველოს მისია – მეორეა, ყოფილი საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე: პირველი 2005 წელს შეიქმნა უკრაინა-მოლდავეთის საზღვარზე სეპარატისტულ დნესტრისპირეთში. საქართველოს მისია რეკორდულად მოკლე ვადაში შეიქმნა, სულ რამდენიმე კვირაში 8 სექტემბრის შემდეგ, როდესაც საფრანგეთის პრეზიდენტმა ნიკოლა სარკოზიმ თავის კოლეგა დიმიტრი მედვედევთან რუსი ჯარისკაცების ევროპელი დამკვირვებლებით შეცვლის შეთანხმებას მიაღწია, რომლებმაც 10 ოქტომბრამდე აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის მიმდებარე ტერიტორიებიდან გასვლის პირობა დადეს.

ის, რომ საქართველო ძალისმიერ ქმედებებს არ მიმართავს, გარანტირებულია პრეზიდენტ სააკაშვილის წერილით პრეზიდენტ სარკოზისადმი, და კიდევ ერთი გზავნილით, რომელშიც ფრანგი ქართველზე პასუხისმგებლობას იღებს რუსეთის პრეზიდენტის წინაშე. ევროპული მისია საქართველოს სამხედრო ობიექტების პატრულირებასაც ეწევა. "ჩვენ ვვარაუდობთ, რომ თუკი საქართველო ძალის გამოყენებას და სტატუს-ქვოს შეცვლას შეეცდება, ის საკმაოდ მაღალ დიპლომატიურ ფასს გადაიხდის - დაკარგავს ევროკავშირის მხარდაჭერას, - ამტკიცებს ჰაბერი. – არსებული შეთანხმების თანახმად, ბუფერულ ზონებში საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ქვედანაყოფები არ იმყოფებიან, მხოლოდ შსს". საქართველოს პოლიცია ზონის გასაკონტროლებლად 400-500 თანამშრომელს გაგზავნის, რომელთა იქ ყოფნაც აუცილებელია. ევროპელი დამკვირვებლები ყველა ქართულ პატრულზე მიმაგრებული არ არიან. ქართული პატრული ტერიტორიაზე დამოუკიდებლადაც გადაადგილდება. დღეისთვის, ბუფერულ ზონებში მომხდარი ინციდენტებიდან, გამოირჩევა ერგნეთთან, ქართული პოლიციასა და არარეგულარულ ოსურ დაჯგუფებას შორის შეტაკება.

ევროკავშირს მიაჩნია, რომ სარკოზის გეგმა შესრულებულია, მაგრამ ორი პრობლემა რჩება. ერთი "ტექნიკური", რომელიც ფერევის დასახლებასთან ოსურ ბლოკპოსტს უკავშირდება. ევროპელების ვერსიით ის სამხრეთ ოსეთთან შერეულ უსაფრთხოების ზონაში იმყოფება, რუსების აზრით კი თავად სამხრეთ ოსეთში. მეორე პრობლემა - "უფრო არსებითია" და ეხება ახალგორის რაიონს სამხრეთ ოსეთში, სადაც ევროკავშირის აზრით, დამკვირვებლებს გადაადგილების უფლება აქვთ, რადგან მოსკოვთან შეთანხმება რუსეთის არმიის "კონფლიქტამდე არსებულ პოზიციებზე" დაბრუნებას ითვალისწინებს. "ახალგორში ჩვენი შესვლის მოთხოვნა, ამ ტერიტორიაზე ქართული ადმინისტრაციის კონტროლის აღდგენის სურვილს არ ნისნავს. რა თქმა უნდა, აქვე უნდა ითქვას, რომ ჩვენ მთელ სამხრეთ ოსეთს საქართველოს ტერიტორიად მივიჩნევთ".

ჰაბერი თვლის, რომ ბუფერულ ზონებში შექმნილი სიტუაცია, იქ სადაც ლტოლვილები ბრუნდებიან "ძალიან არასტაბილურია", მაგრამ თავად სამხრეთ ოსეთში ის შეიძლება ჩაითვალოს, როგორც "შემაშფოთებლად-ნორმალური": ქართველების უმრავლესობა 1990-იანი წლების ომის დევნილთა რიგებს მიუერთდა.

ევროპელი დამკვირვებლების მისიის ხელმძღვანელის აზრით, ევროპას კავკასიის კონფლიქტის დარეგულირების საკუთარი მიზეზებიც გააჩნია. "ჩვენ გვინდა, რომ რუსეთმა გარკვეული წესები შეასრულოს, ამიტომ ჩვენ ორი რეგიონის საზღვრის გარანტიებს ვქმნით, რომელთა სახელმწიფოებრიობას არ ვაღიარებთ, რაც თავისთავად პარადოქსულია, მაგრამ მისიის მიზანია ყველა მხარე ვაიძულოთ, დაიცვან წესები და არ გამოიყენონ იარაღი. რუსეთთან ჩვენი ურთიერთობა გაცილებით დაძაბული იქნებოდა, ამ კონფლიქტზე კონტროლი რომ არ დაგვეწესებინა. ასე, რომ საუბარია ჩვენს ურთიერთობებზე როგორც რუსეთთან, ასევე საქართველოსთან".

ორიგინალი