ევროკავშირი რუსეთით უკმაყოფილებას დროებით ივიწყებს

ათო ლობჯაქასი
12 ოქტომბერი 2008

ბრიუსელი - როდესაც ევროკავშირის ლიდერებმა ბრიუსელში15-16 ოქტომბერს მაღალი დონის შეხვედრის მოწვევა გადაწყვიტეს, ეს იმას მოასწავებდა, რომ მათ დიდი არჩევანი აღარ დაიტოვეს და საქართველოს გამო რუსეთთან დაწყებულ კონფრონტაციაზე უარის თქმა გადაწყვიტეს.

როდესაც ეს მოხდება, ევროკავშირი გლობალური მოთამაშის პოზიციებს დაკარგავს და რეგიონული მნიშვნელობის ყოყლოჩინის როლს დასჯერდება, რომელიც საკუთარი ინტერესების გადასარჩენად დიდ და აგრესიულ მეზობელს ებრძვის. ამ ვითარებას პირველ რიგში საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა და საერთაშორისო სამართალი შეეწირება, მაგრამ დარტყმას ევროკავშირის თვით-კონცეფციაც მიიღებს. ის ხომ თავს უნივერსალურ ღირებულებათა გლობალურ დამცველად განიხილავს.

რუსეთი ისე ესწრაფვოდა სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი საქართველოსგან გამოყოფით დაეჯილდოვებინა, რომ ბრიუსელი თავზარდამცემმა განცდამ მოიცვა - დღევანდელი კონფრონტაციის პირობებში ევროკავშირს თავის დიდ და აგრესიულ მეზობელთან დიალოგის განახლება გადაუდებლად სჭირდება.

დიპლომატები ამბობენ, რომ გერმანია და საფრანგეთი რუსეთთან მოლაპარაკებების განსაახლებლად კამპანიას ეწევიან. ეს მოლაპრაკებები, რომელსაც რეზულტატში ევროკავშირსა და რუსეთს შორის პარტნიორობის ახალი ხელშეკრულების დადება უნდა მოყოლდა, სექტემბერის დასაწყისში შეაჩერეს.

საფრანგეთისა და გერმანია შემდეგი არგუმენტით ოპერირებენ - რუსეთმა ფახაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მომიჯნავე ქართული ტერიტორიებიდან ჯარები გაიყვანა და ამით 9 სექტემბერს ხელმოწერილი ხელშეკრულების პირობები შეასრულა. მოცემულ შეთანხმებში რუსული ჯარის გაყვანის ვადად 10 ოქტომბერი იყო დათქმული. ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის ხელმძღვანელმა ჰავიერ სოლანამ 10 ოქტომბერს განცხადება გაავრცელა, სადაც დაადასტურა, რომ რუსულმა ჯარმა სრულად დატოვა აღნიშნული პოზიციები.

”საშინელი” ზეწოლა

აღმოსავლეთ ევროპის წარმომადგენლებმა ფრანკო-გერმანულ ზეწოლას ”საშინელი” უწოდეს. 13 ოქტომბერს, ლუქსემბურგში საქართველოში ევროკავშირის სამეთვალყურეო მისიის გერმანელი ხელმძღვანელი, ჰანსიორგ ჰაბერი ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრებს რუსული ჯარების გაყვანის შესახებ მოახსენებს. გერმანიის წარმომადგენლებმა 10 ოქტომბერს ბრიუსელში უკვე განაცხადეს, რომ ევროკავშირისთვის ეს მოხსენება მომავალი გადაწყვეტილების ხასიათს განაპირობებს.

პოლონეთი, ბალტიისპირეთის ქვეყნები და ბრიტანეთი ამ პოზიციას არ ეთანხმებიან. ისინი ამბობენ, რომ რუსეთთან ურთიერთობის ნორმალიზება მხოლოდ მას შემდეგ იქნება შესაძლებელი, როდესაც ის აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიებიდან ნაწილობრივ მაინც გაიყვანს ჯარებს, როგორც ეს ე.წ. ”მედვედევ-სარკოზის” 12 აგვისტოს გეგმაში იყო დათქმული. მაშინ კონფლიქტის ორივე მონაწილე მხარეს, საქართველოსა და რუსეთს, შეიარაღებული ძალების პრე-კონფლიქტურ პოზიციაზე გაყვანას სთხოვდნენ. არადა, ევროკავშირმა რუსეთთან პარტნიორობის ხელშეკრულებასთან დაკავშირებული მოლაპარაკებები 1 სექტემბერს საგანგებო სამიტზე შეაჩერა და სრულიად არაზროვნად განაცხადა, რომ: ”სანამ ჯარები არ დაუბრუნდებიან 7 აგვისტომდელ პოზიციებს, მოლაპარაკებები პარტნიორობის ხელშეკრულების დადებასთან დაკავშირებით, არ შედგება”.

ბალტიისპირეთის წარმომადგენლები ამბობენ, რომ არც საფრანგეთი და არც გერმანია, ზემოთ ხსენებულ პუნქტს აღარ ითვალისწინებენ და პარტნიორობის შესახებ მოლაპარაკებათა განახლებას ითხოვენ. ერთი დიპლომატის ცნობით, პარიზი და ბერლინი ბრიუსელში მიმდინარე შეხვედრებზე გაუთავებლად იმეორებენ, რომ: ”რუსეთმა ძალიან ბევრი რამ გააკეთა” და ამიტომ ევროკავშირმა ”სამიტზე უნდა განაცხადოს, რომ ის მზადაა მოლაპარაკებების განსაახლებლად”.

ფრანკო-გერმანული არგუმენტები ევროკავშირისა და რუსეთის 9 სექტემბრის შეთანხმებას ეყრდნობა, თუმცა ამას ფორმალურად 12 აგვისტოს გეგმის შესრულებად მოიხსენიებენ, სადაც აღარაფერია ნათქვამი რუსული ჯარის გაყვანაზე აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიებიდან. მაგრამ ამავე დროს ქართული ჯარის ყაზარმებში დაბრუნების პირობა 9 სექტემბრის შეთანხმებაში დატოვებულია.

უკვე ბალტისპირეთის ქვეყნებიც კი აღიარებენ, რომ ერთადერთი რაც მათ შეუძლიათ, ეს ბრუსელისა და მოსკოვის მოლაპარაკებათა ერთი თვით გადავადებაა. ევროკავშირისა და რუსეთის მოლაპარაკებები 14 ნოემბერს ნიცის სამიტზე უნდა გაიმართოს. ეს თარიღი საბოლო ვადადაა დათქმული.

კომპრომისის ძიებაში

10 ოქტომბერს იმის ნიშნები გამოჩნდა, რომ ევროკავშირის ამჟამინდელი ფრანგი მმართველები კომპრომისს ეძებენ. სამიტის დეკლარაციის თავდაპირველ სამუშაო ვარიანტში, რომელიც წევრი ქვეყნებისთვის გამოიცა ნათქვამია, რომ ევროკავშირს რუსეთთან მოლაპარაკებების განახლება ნოემბერში შეუძლია. თუმცა მოგვიანებით იგივე პარაგრაფი სხვაგვარად ჩამოყალიბდა - ევროკავშირი დაელოდება ევროკომისიისა და ევროკავშირის მინისტრთა საბჭოს მიერ გაკეთებულ ანგარიშს და ნიცის შეხვედრის თარიღს ამ ანგარიშის მიხედვით დანიშნავს.

პოლონეთი და ბალტისპირეთი გრძნობენ, რომ საკუთარ პოზიციებს დიდხანს ვეღარ დაიცავენ, საქმე ისაა, რომ ისინი თანდათან იზოლაციაში ექცევიან. ბრიტანეთის მხარდაჭერის სიმტკიცის პროგნოზირება რთულია, შვედეთის ენთუზიაზმიც თანდათან იკლებს.

ბალტიისპირეთი და პოლონეთი, რუსეთის მთავარი მბრალდებლები, შიშობენ, რომ თუ ისინი წინ აღუდგებიან ევროკავშირის შემდგომ ქმედებებს, წევრი-ქვეყნები, რომლებიც სასიცოხლოდ არიან დაინტერესებულნი მოსკოვთან ურთიერთობის განახლებით, პრობლემის გადაწყვეტის ახალ გზებს გამოძებნიან.

ისიც გასათვალისწინებელია, რომ პოლონეთისა და ბალტიისპირა ქვეყნების პოზიცია აღმოსავლეთ ევროპის დანარჩენ სახელმწიფოთა თვალთახედვისგანაც განსხვავდება. უნგრეთი და სლოვაკია, ტრადიციულად რუსეთისადმი უფრო დამთმობ პოზიციას იზიარებენ, ხოლო ჩეხეთს პრობლემის გადაწყვეტა 1 იანვრამდე აწყობს, სწორედ ამ დროს უნდა შეცვალოს ჩეხეთმა საფრანგეთი ევროკავშირის მმართველის პოსტზე. რუსეთის აგრესიულობამ მთელს ევროკავშირში აღშფოთების ტალღა გამოიწვია.

ბელორუსიას სანქციები შეუმსუბუქეს

მოსკოვთან ურთიერთობის დასაბალანსებლად, ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრები 13 ოქტომბერს ბელორუსიისთვის სანქციების შემსუბუქებას გეგმავენ. არადა ეუთომ და ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა 28 სექტემბერს ქვეყანაში ჩატარებული საპარლამენტო არჩევნები, როგორც არადემოკრატიული, სასტიკად დაგმეს. 40-მდე ბელორუს ჩინოვნიკს, რომლებსაც ადამიანის უფლებათა დარღვევაში ედებოდა ბრალი, აქამდე ვიზების მიცემაზე უარს ეუბნებოდნენ. ახლა ეს აკრძალვა შერჩევითი გახდება, ხოლო მაღალი რანგის პოლიტიკური კონტაქტები ქვეყანასთან აღდგება.
ურთიერთობათა დათბობის ნიშნად, ბელორუსიის საგარეო საქმეთა მინისტრი ლუქსემბურგში ევროკავშირის თანმდევ შეხვედრებს დაესწრება.

ევროკავშირმა ღიად განაცხადა, რომ ბელორუსიის დიდი ხნით იზოლაციას აღარ აპირებს, რადგან ქვეყანაზე რუსული გავლენის შესუსტება უნდა.

ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრები 13 ოქტომბერს უზბეკეთთანაც ზუსტად იმავეს გაკეთებას აპირებენ - გააუქმებენ აკრძალვას ვიზების გაცემაზე იმ უზბეკი მოქლაქეებისთვის, რომელთაც სანქციები 2005-ში ანდიჟონში მშვიდობიან მოქალაქეთა მასობრივი მკვლელობების შემდეგ დაუწესეს.

როდესაც ბრიუსელის მაღალჩინოსნებს ეკითხებიან, ხომ არ გამოიწვევს მსგავსი პოლიტიკა მსოფლიოში მისი როლის თვითგააზრების რადიკალურ ცვლილებას, უმეტესობა აღიარებს, რომ შეცვლილ გარემოებებთან ადაპტაცია საჭიროა, მაგრამ ამავე დროს ყველა მტკიცედ დგას იმ პოზიციაზე, რომ დემოკრატიული რეფორმები და ადამიანის უფლებების დაცვა რეგიონში ევროკავშირის უმთავრეს პრიორიტეტად რჩება.

ორიგინალი