ვლადიმერ ბერეზანსკი
13 ოქტომბერი 2008
ამერიკელი ადვოკატი, ვლადიმერ ბერეზანსკი წუხს, რომ ყოფილ საბჭოთა კავშირზე საუბრისას ამერიკული ელიტა შეგნებულად აგდებულ დამოკიდებულებას იჩენს.
ამერიკა – ძველი დემოკრატიაა, სადაც სიტყვის თავისუფლება ყვავის. ყველა ამერიკელმა მოსწავლემ იცის, რომ ჩვენთვის კონსტიტუციის პირველი შესწორებით მონიჭებული უფლება წმინდათა წმინდა ღირებულებაა. ახლა საპრეზიდენტო დებატების დროს, ჩვენ ველოდებით, რომ კანდიდატები სხვადასხვა შეხედულებებსა და იდეებს შემოგვთავაზებენ. ჩვენი კონგრესი ორპალატიანია, გვაქვს ორი მთავარი პოლიტიკური პარტია, ყველა პროცესში მოსარჩელე და მოპასუხე მხარე მონაწილეობს. ეს ამერიკანიზმის მნიშვნელოვანი საფუძველია: იდეების დაპირისპირება არსებული საკითხების უკეთ გაგების საშუალებას გვაძლევს, და ყოველ შემთხვევაში პრინციპის დონეზე მაინც, მეტნაკლებად სრულყოფილი პოლიტიკის გამომუშავებაში გვეხმარება.
სამწუხაროდ, ეს ღრმად ფესვგადგმული ტრადიცია შეიძლება ნამსხვრევებად გვექცეს ორ შემთხვევაში: 1. როდესაც არასაკმარისი ცოდნა ხელს უშლის სერიოზული დებატების წარმართვას. წარმოიდგინეთ რა შეიძლება მოხდეს, თუკი თქვენი დალაქი შეეცდება დაგარწმუნოთ, რომ ვერდის ოპერები ვაგნერის ოპერებს ჯობია. 2. როდესაც ბრმა, ყალბი წარმოდგენები ობიექტური მსჯელობის შესაძლებლობას გამორიცხავს: შეძლებს თუ არა პაკისტანელი ქაშმირზე ინდოეთის პრეტენზიების ობიეტურობის აღიარებას? იქ სადაც ემოციები ჭარბობს, ანალიზის უნარი სუსტდება.
რუსეთთან დაკავშირებით ამერიკა დიდი ხანია საკუთარ ხაფანგში გაება. განსაკუთრებით საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, როდესაც რუსეთმა ამერიკული შფოთის ჰიტ-აღლუმში პირველიდან 29-ე ადგილზე გადმოინაცვლა. ამერიკელებმა რუსეთზე არაფერი ან თითქმის არაფერი იციან და პრიმიტიულ კლიშეებს ეყრდნობიან, როგორებიცაა დათვი, არაყი, მაფია და მილიარდერები.
შედეგად, შეერთებულ შტატებში, მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან რეგიონალურ სახელმწიფოზე ოდნავ საქმიანი დებატებიც კი არ იმართება. იმის უბრალო აღიარებაც კი, რომ რუსეთი რეალურად რეგიონალური სუპერსახელმწიფოა, რომელსაც საკუთარი ლეგიტიმური ნაციონალური ინტერესები გააჩნია, უკვე სერიოზული გმირობა იქნებოდა. ამ სიტუაციის აღიარება – იმის მიუხედავად შეერთებულ შტატებს ამის სურვილი აქვს თუ არა – არ ნიშნავს რუსების სიყვარულს ან რუსეთის პოლიტიკის მხარდაჭერას.
რუსეთზე დებატების გასამართად ეს ორი წინააღმდეგობა ერთმანეთთან დაკავშირებულია. აშშ-ს საუკეთესო უნივერსიტეტები და ვაშინგტონის ინტელექტუალური ცენტრები - ბრწყინვალე ტვინებისთვის სინოლოგიისა და არაბისტიკის დარგში – ერთმანეთს ეჯიბრებიან. და ეს აბსოლუტურად ლოგიკურია ისეთ დიდ და ძლიერ ქვეყანაში, როგორიც შეერთებული შტატებია.
გონიერი ამერიკელების უმრავლესობა არაბულ სამყაროზე წარმოდგენას აქლემებამდე და ჰარამხანებამდე არ დაიყვანს, ჩინეთზე კი – პანდებსა და ჩინურ ჯოხებამდე.
მაგრამ როგორც კი საუბარი რუსეთზე იწყება, ამერიკელები როგორც ჩანს საკუთარი უვიცობით ტკბებიან. ცივი ომი დასრულდა, და საბჭოთა კავშირთან კონფლიქტი სამყაროს აღარ ემუქრება. ამერიკა ხარობს იმით, რომ რუსეთზე არ ფიქრობს.
შედეგი – რესპუბლიკური და დემოკრატიული პარტიების საგარეო პოლიტიკის სპეციალისტებში უბირი აზრების ერთფეროვნებაა. თუკი პრეზიდენტობის კანდიდატების ცოტახნისწინანდელ დებატებს გავიხსენებთ, რუსეთთან დაკავშირებულ ნებისმიერ საკითხზე მათ მსგავსი პოზიციები ქონდათ. მაკკეინის და ობამას პოზიციებში რუსეთთან დამოკიდებულებაში სხვაობის პოვნა ისეთივე ეზოთერული საქმიანობაა, როგორიც - 1970-იან წლებში საბჭოთა ხელმძღვანელების მოსაზრებებში დასავლეთზე ნიუანსების გარკვევა. რამდენი წუთის განმავლობაში აგინებდა ლეონიდ ბრეჟნევი თავის პირველ გამოსვლაში ამერიკას? აქედან გამომდინარე, ის დიალოგს რა შანსს დაუტოვებს? სახელმწიფო დეპარტამენტი და ამერიკის სპეცსამსახურები შეუჩერებლად მუშაობენ.
მაგრამ ასეთი სხვაობები რომც არსებობდეს, ისინი ყალბი წარმოდგენებითაა გაჯერებული. დემოკრატებს რუსეთზე წინასწარშექმნილი ცუდი აზრი გააჩნიათ, რესპუბლიკელების მტრული დამოკიდებულება კი – იმ იდეოლოგიური “გაქვავებით” შეიძლება აიხსნას, რისი ფესვებიც გასული საუკუნის ცივი ომის პერიოდში მიდის.
დემოკრატების გუნდში დიპლომატებს და სპეციალისტებს ხშირად აღმოსავლეთ ევროპული წარმოშობა აქვთ. შედეგებიც შესაბამისია. პოლონურ კათოლიკური ფესვების მქონე ზბიგნევ ბზეჟინსკი და ჩეხურ-ებრაული წარმოშობის მადლენ ოლბრაიტი რუსეთის საკითხებზე ობიექტური არბიტრები ვერ იქნებიან. როდესაც კოსოვოზე რჩევის მიღება სურთ, დემოკრატები უპირატესობას სერბის ანიჭებენ, ქაშმირზე – პაკისტანელს. რესპუბლიკელებს კი - ვერდიზეც და ვაგნერზეც დალაქების და ტაქსის მძღოლების მოსაზრებების მოსმენა ურჩევნიათ.
დემოკრატების ელექტორატი ძალიან მრავაფლფეროვანია, როგორც ეთნიკური, ასევე კულტურული თვალსაზრისით, რასაც რესპუბლიკელების ელექტორატზე ვერ იტყვი, რომელთა უმრავლესობას თეთრები, ანგლო-საქსები და ერთგვაროვანი ადამიანები წარმოადგენენ. რუსეთზე საუბრისას, რესპუბლიკელების საგარეო პოლიტიკის ექსპერტები დემოკრატების ყალბ წარმოდგენებს პრიმიტიული კონსტრუქციებით ცვლიან, როგორიცაა, მაგალითად "ჩვენ და ისინი", "თეთრები და შავები". გაურკვეველია, როგორ შეიძლება დღემდე ასე აზროვნებდე სამყაროში, სადაც ბოროტების იმპერია უკვე დაინგრა. თუმცა, რესპუბლიკური აზრი საგარეო პოლიტიკაში, როგორც ჩანს კმაყოფილია, იმით რომ რეიგანის ეპოქაში დარჩა. რესპუბლიკელთა უმრავლესობა, რომლებიც რუსეთზე ხანდახან მაინც გაიფიქრებდნენ ხოლმე, როგორც ჩანს იმედგაცრუებულნი დარჩნენ, როდესაც მიხეილ გორბაჩოვმა რეიგანის გამოწვევა – ბერლინის კედლის დანგრევაზე – მიიღო. თაობების შემდეგ უსამა ბინ ლადენი და "ალ-ქაიდა" ამ იდეოლოგიური ზიზღისთვის სულის მოსათქმელი საშუალებაა, მაგრამ ეს სასაცილო სულაც არ არის.
შესაბამისად შექმნილი სიტუაცია – იმ პრინციპს ადასტურებს, რომლის თანახმადაც გონივრულ კამათში შესანიშნავი პოლიტიკა იბადება. თუმცა უცნაურია, რომ რუსეთის ნებისმიერი ქმედება, რომელიც აუცილებლად ეჭვებს იწვევს, ან რუსული უმოქმედობა - აღქმული როგორც იმის დადასტურება, რომ ის ყოფილი იმპერიაა - შეგნებულად აგდებული დამოკიდებულების კონტექსტში იხილება. ვინც არ უნდა გაიმარჯვოს საპრეზიდენტო არჩევნებში ამერიკა-რუსეთის ურთიერთოები მუდმივად იქნება გაყინულსა და გაუარესებულს შორის.
No comments:
Post a Comment