ფრედ ვეირი
3 ოქტომბერი 2008
დღეს ბევრი, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ოსეთის გაერთიანებისკენ მოუწოდებს.
ვლადიკავკაზი, რუსეთი - ბორის სამოევი, ცხინვალელი მძღოლია. ის საკუთარ მანქანას გზის პირას აყენებს, რომ რუსი სამხედროების სატვირთო მანქანების კოლონა გაატაროს. კოლონა სამხრეთით, როკის გვირაბისკენ მიემართება, რომელიც სამხრეთ და ჩრდილოეთ ოსეთს ერთმანეთთან აკავშირებს.
"რუსები ძალიან დაგვეხმარნენ, როდესაც ქართველებმა კარი შემოგვიმტრიეს და ისინი უკან გააბრუნეს – ამტკიცებს სამოევი. – ჩვენ, ოსები, რუსეთის მიმართ ყოველთვის ლოიალურები ვიყავით, მათაც დაამტკიცეს, რომ სწორი არჩევანი გაგვიკეთებია".
მართალია, რუსეთმა დასავლეთთან ურთიერთობები კრიზისამდე მიიყვანა, უპასუხა რა მასირებულად საქართველოს მცდელობას – დაებრუნებინა საკუთარი თვითაღიარებული რესპუბლიკა, მაგრამ კრემლისთვის ეს ნაბიჯი მრავალეთნიკურ ჩრდილოეთ კავკასიაში, ყოველ შემთხვევაში ჯერ-ჯერობით სასარგებლო აღმოჩნდა.
ბევრი ექსპერტი ჩრდილოეთ ოსეთში, ყველაზე მნიშვნელოვან რესპუბლიკაში, პრობლემური რეგიონის შვიდი ეთნიკური რესპუბლიკიდან, ისტორიულად და დღემდე მოსკოვის მიმართ ლოიალურობის გამო, ამბობს, რომ რუსეთი სერიოზულ რისკზე წავიდოდა საკუთარ რესპუბლიკებთან ურთიერთობის თვალსაზრისით, სამხრეთ ოსეთის ინტერესები რომ არ დაეცვა.
ზოგიერთი იმასაც დასძენს, რომ ახლა კრემლმა ჩრდილოეთ და სამხრეთ ოსეთს გაერთიანების ნება უნდა დართოს, შექმნას რა კავკასიაში პრომოსკოვური ოსური რესპუბლიკა, რათა მთელ რეგიონში სტაბილურობა აღადგინოს.
"ამ ომმა აჩვენა, რომ რუსეთი ძლიერია, და წარმოაგდენს ძალას, რომელსაც ანგარიში უნდა გაუწიო. ერთი დარტყმით მან მისი მეგობრები რეგიონში გაამხნევა, ხოლო მტრებს გაფრთხილება მისცა. ეს მთელ კავკასიაში სიმშვიდის გარანტიებს შექმნის", - ამტკიცებს სამხრეთ ოსეთელი ეკონომისტი ნოდარ თაბერტი.
ომის დროს სამხედრო გამწვევ პუნქტებში უამრავი ჩრდილოეთ ოსეთელი მივიდა და ფრონტის წინა ხაზზე გაგზავნას ითხოვდა, ამბობენ ექსპერტები. "რუსეთის არმიას, რომ არც ემოქმედა, ათასობით ოსი მამაკაცი საკუთარი სურვილით გაემგზავრებოდა ქართველებთან საომრად, - ამტკიცებს ჰასან ძუცევი, ვლადიკავკაზის სოციალურ კვლევათა ცენტრის დირექტორი. – განსაკუთრებით ბესლანის შემდეგ (ტერორისტების მიერ სკოლის დაკავების შემდეგ) ხალხს აინტერესებდა, დაიცავდა თუ არა მათ მოსკოვი. ეს ჭეშმარიტების წამი გახლდათ".
მაგრამ ოპონენტები ამტკიცებენ, რომ სამხრეთ ოსეთის და აფხაზეთის აღიარებით მოსკოვმა სახიფათო პრეცედენტი შექმნა, რისთვისაც მაღალი ფასის გადახდა მოუწევს.
"ყველა არგუმენტი, რომელიც პრეზიდენტმა დიმიტრი მედვედევმა რუსეთის ამ ნაბიჯის გამართლებისთვის მოიყვანა, შეიძლება ჩეჩნეთმა და ჩრდილოეთ კავკასიის სხვა რესპუბლიკებმა საკუთარი მიზნებისთვის გამოიყენონ – ამტკიცებს ნიკოლაი პეტროვი, კარნეგის მოსკოვური ცენტრის ექსპერტი. – მას შემდეგ რაც მოსკოვმა ორ კავკასიურ რეგიონს განსაკუთრებული სტატუსი მიანიჭა, მხოლოდ დროის საკითხია და სხვებიც იგივე დამოკიდებულებას მოითხოვენ".
ჩრდილოეთ კავკასიას "რუსულ ბალკანებს" უწოდებენ, რადგან ამ რეგიონში ხშირად ერთმანეთის მიმართ მტრულად განწყობილი ერები ცხოვრობენ. ოსები, დიდწილად მართლმადიდებელი ქრისტიანები, რუსეთის იმეპრიას ორი საუკუნის წინ მიუერთდნენ. სხვები, როგორებიც არიან ჩეჩენი-მუსულმანები, რუსეთმა XIX საუკუნის ომების დროს დაიმორჩილა. როგორც კი მოსკოვში რეჟიმი შეირყა ჩეჩნებმა კვლავ აჯანყება მოაწყვეს.
საბჭოთა კავშირმა მცირე ხალხების დიდ ნაწილს ნახევრად სახელმწიფოებრივი სტატუსი მიანიჭა და "ავტონომიურ რესბულიკებად" დააჯგუფა. მათი დიდი ნაწილი გაცილებით მსხვილი რუსეთის "საკავშირო რესპუბლიკის" საზღვრებს შიგნით აღმოჩნდა. ამან 1991 წელს, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, გაუთვალისწინებელი შედეგები გამოიღო. ორივე რესპუბლიკაში სეპარატისტული გამოსვლები დაიწყო.
რუსეთ-საქართველოს ომში მთავარი გამარჯვებულები შეიძლება ოსები აღმოჩდნენ, რომელთა რაოდენობა ორივე რესპუბლიკაში ერთად 1 მილიონ მაცხოვრებელს შეადგენს. აქ ბევრს მიაჩნია, რომ მათი განცალკევებული ერის გაერთიანება 2001 წლის რუსული კანონმდებლობის მიხედვით, რომლებიც გარე ტერიტორიებს რუსეთთან მიერთების უფლებას აძლევს, მხოლოდ დროის საკითხია. ენერგომატარებლებით და სტრატეგიულად მნიშვნელოვან სამხრეთ კავკასიაში, სადაც შედის საქართველოც, აფხაზეთიც და სომხეთიც, გაერთიანება ოსეთს მოსკოვის პლაცდარმად გადააქცევდა.
"გაყოფილ ერს გაერთიანების უფლება აქვს, - ამბობს სტანისლავ კესაევი, ჩრდილოეთ ოსეთის პარლამენტის ვიცე-სპიკერი. – ეს შესაძლოა ხვალვე არ მოხდეს, მაგრამ საკუთარი უსაფრთხოების კონსოლიდაციის შემდეგ, სამხრეთ ოსეთს ამ მოთხოვნის დაყენება შეუძლია. ეს ყველას სურვილია, ჩვენი ქვეყნის როგორც სამხრეთში, ასევე ჩრდილოეთში".
ომის შემდეგ სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტმა ედუარდ კოკოითიმ განაცხადა, რომ გაერთიანება გარდაუვალია. მაგრამ ახლა კოკოითი ამბობს, რომ "რუსეთთან მიერთების საკითხი ჯერ დღის წესრიგში არ დაგს. რუსეთმა მკაფიოდ განაცხადა, რომ სხვა ქვეყნების ტერიტორიის ანექსიას არ აპირებს". მაგრამ დასძინა "ჩვენი ხალხს სურს ჩრდილოეთ ოსეთთან გაერთიანება, და ჩვენ (ბევრი თვალსაზრისით) თავს უკვე გაერთიანებულებად ვთვლით".
მაგრამ ანალიტიკოსების უმრავლესობას არ მიაჩნია, რომ რუსეთს სურს ჩრდილოეთ და სამხრეთ ოსეთის გაერთიანება. "მსოფლიოს თვალში ეს ანექსიად გამოჩნდება. რუსეთს სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა სურს... არასტაბილური ქართული ფაქტორის გამო. გარდა ამისა, კრემლი კავკასიაში "დიდი ოსეთის" შესაძლო შექმნის შედეგებს განიცდის, რადგან ამან შეიძლება სხვა რესპუბლიკების მხრიდან მასზე ზეწოლა გააძლიეროს, რესპუბლიკების, რომელთაც ასევე ტერიტორიული პრეტენზიები აქვთ" – ამტკიცებს ალექსეი მუხინი, მოსკოვის პოლიტიკური ინფორმაციის დამოუკიდებელი ცენტრის დირექტორი.
დღევანდელი პრორუსული განწყობების მიუხედავად, მოსკოვის განზრახვებზე ბევრი სკეპტიციზმს ინარჩუნებს. ზოგიერთი ამბობს, რომ ბესლანში პირველმა ცეცხლი 58-ე არმიამ გახსნა, რასაც ოთხი წლის წინ, ტერორისტების მიერ სკოლის დაკავების დროს 330 ადამიანის, ძირითადად ბავშვების დაღუპვა მოჰყვა.
"რთულია 58-ე არმიას მიესალმო, რომელიც მეზობელ ტერიტორიაზე შეიჭრა და ადამიანები მოკლა, როგორც ეს ბესლანში გააკეთა, - ამბობს ელა ქესაევა, ორგანიზაცია "ბესლანის ხმების" თანათავმჯდომარე, რომელიც მსხვერპლთა ნათესავების ინტერესებს იცავს. – ჩვენ ვშიშობთ, რომ რუსეთს ამ ტერიტორიაზე რაღაც სურს და საკუთარი მიზნების მისაღწევად, ადამიანების უბედურებას იყენებს".
სტატიის შექმნაში მონაწილეობდა ოლგა პოდოლსკაია ცხინვალიდან (სამხრეთ ოსეთი)
No comments:
Post a Comment