დირკ ჰერბერმანი და იოსთ მიულერ ნოიჰოფი
16 ოქტომბერი 2008
საერთაშორისო სასამართლომ ოთხშაბათს საქართველოს საჩივარი განიხილა, რომელშიც ქართული მხარე რუსეთს სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის ტერიტორიაზე "ეთნიკურ წმენდაში" ადანაშაულებდა. რა მნიშვნელობა აქვს საქართველო-რუსეთის კონფლიქტში სასამართლოს გადაწყვეტილებას?
ნათქვამია, "როდესაც ზარბაზნები ქუხან, სამართალი დუმს", მაგრამ თანამედროვე პირობებში ეს წესი სულ უფრო იშვიათად მოქმედებს. საქართველო-რუსეთის ომი სულ ახალი დასრულებული იყო (საქართველომ სამხრეთ ოსეთს შეუტია, რუსეთმა – საქართველოს), რომ კონფლიქტის მხარეებმა ხელი ახალ იარაღს მოკიდეს – იურიდიულს. აგვისტოში ევროპის ადამიანის უფლებათა დაცვის სასამართლო სტრასბურგში უკვე ზომიერ განცხადებებს აკეთებდა, ახლა გაეროს სასამართლო ორგანოს ჯერი დადგა. ჰააგის საერთაშორისო სასამართლოს (IGH) თავმჯდომარემ როზალინ ჰიგინსმა ოთხშაბათს განაცხადა, რომ დაუშვებელია რასობრივი დისკრიმინაციის ფაქტები, რომლებსაც ადგილი აქვთ სამხრეთ ოსეთსა და აფზახეთში ცალკეული პირებისა და ეთნიკური ჯგუფების მიმართ.
მაგრამ საქართველოს მეტის მიღწევა სურდა. მას უნდოდა, რომ აჯანყებულ რეგიონებში მიმდინარე "ეთნიკურ წმენდაში" რუსეთი ცალსახად დაედანაშაულებინათ და გადაწყვეტილება სწრაფად მიეღოთ, მაგრამ რეალურად, წინა პლანზე აღმოჩნდა არა ცოტახნისწინანადელი კონფლიქტი, არამედ რუსეთის მოქმედება ჯერ კიდევ 1990-იანი წლების დასაწისიდან. თბილისის აზრით, კრემლი სისტემატიურად არღვევდა გაეროს კონვენციას, რომელიც ადამიანთა მცირე ჯგუფების უფლებებს იცავს და რასობრივ დიკრიმინაციას კრძალავს, და თვითაღიარებული რესპუბლიკების ტერიტორიებზე ქართველების დევნას ეწეოდა.
მომავალში, საერთაშორისო სასამართლომ ომის საკითხები შესაძლოა უფრო დეტალურადაც განიხილოს. საქმე ის არის, რომ სარჩელი რუსებმაც შეიტანეს, რომლებიც თავის მხრივ ქართველებს დევნაში, და გენოციდშიც კი ადანაშაულებენ. როდესაც ჰააგაში რუსეთის სარჩელის განხილვა დაიწყება, აუცილებლად დაისმება კითხვა, ვინ დაიწყო ომი. ჯერ არავინ იცის, პასუხი როგორი იქნება, მაგრამ ფაქტია - ის ერთგვაროვანი არ უნდა იყოს. მაშინ როდესაც საქართველოს, არგუმენტად, სახლმწიფოს საყოველთაოდ აღიარებული უფლება მოჰყავს - დაიცვას საკუთარი მთლიანობა სეპარატისტული მისწრაფებებისგან, რუსეთი ამტკიცებს, რომ ის საკუთარ მშვიდობისმყოფელებს იცავდა, რომლებსაც ქართველები თავს დაესხნენ. მხარეები ერთმანეთს სამხედრო დანაშაულებებშიც სდებენ ბრალს. საქართველომ ცეცხლი სამოქალაქო ობიექტებს გაუხსნა, რუსეთმა კი საქართველოს ტერიტორიაზე ისეთი ობიექტები დაბომბა, რომლებიც რუსეთისთვის არანაირ უშუალო საფრთხეს არ წარმოადგენდა. მანამდე კი რეგიონებში რუსულ პასპორტებს არიგებდა, რითაც უკვე ახორციელებდა ინტერვენციას საქართველოს ტერიტორიაზე.
გაეროს სასამართლო სისტემამ ერთი პრინციპი უნდა გამოიმუშაოს, რომლითაც როგორც კავკასიის ასევე ბალკანეთის სიტუაციებს მიუდგება. როგორც ცნობილია, სასამართლომ უახლოეს მომავალში სერბეთის მოთხოვნით კოსოვოს დამოუკიდებლობის სამართლებრივი მიზანშეწონილობის საკითხი უნდა განიხილოს. რუსეთი, რომელიც ყოველთვის იმას ამტკიცებდა, რომ ალბანური მოსახლეობის გენოციდის დამადასტურებელი უტყუარი ფაქტები, კოსოვოსთვის დამოუკიდებელი სტატუსის მინიჭებისთვის საკმარისს საფუძველს არ წარმოადგენს, არათანმიმდევრულია, როდესაც აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობას აღიარებს.
გაეროს საერთაშორისო სასამართლოს გადაწყვეტილებები კონფლიქტის მხარეებზე ზოწოლას მოახდენს და მათ საკითხის გადაწყვეტას თუ არა, გაყინული მშვიდობის შეარჩუნებას მაინც აიძულებს. გარედან ზეწოლის გარეშე რუსეთისა და საქართველოს ურთიერთობებში მაინც არაფერი შეიცვლება. პირველი მცდელობა, მხარეები ერთმანეთს ჟენევაში დალაპარაკებოდნენ, ჩაიშალა. ევროკავშირის საგანგებო ელჩმა მოლაპარაკებების ჩაშლა პროცესში "ტექნიკური სირთულეების" არსებობით ახსნა. დიკუსიის გაგრძელება ნოემბრის შუა რიცხვებისთვის იგეგემება.
რუსებმა და ქართველებმა მოლაპარაკებების ჩაშლაში ერთმანეთი დაადანაშაულეს. შეხვედრის ინიციატორებს ევროკავშირს, გაეროს და ეუთოს მხარეებს შორის დიალოგისთვის ხელის შეწყობა სურდათ.
ერთ-ერთმა დიპლომატმა ჯერ კიდევ შეხვედრის დაწყებამდე განაცხადა, რომ მოლაპარაკებების დროს გარემო საკმარისად ცივი იქნებოდა. გაეროს გენერალური მდივნის პან გი მუნის თქმით "საუბარია, დიალოგის დაწყებაზე. ყველას მოთმინება გვმართებს, რადგან პროცესი სწრაფი არ იქნება".
ნოემბრის შეხვედრაზე ორი ძირითადი თემის განხილვა მოეწყობა: სტაბილურობისა და უსაფრთხოების მიღწევა რეგიონში, ასევე ჰუმანიტარული საკითხების გადაწყვეტა და პირველ რიგში დევნილების ბედი. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის ცნობით, აგვისტოს მოკლე ომის შედეგად საკუთარი სახლ-კარი 192 000 ადამიანმა დატოვა.
ორიგინალი
No comments:
Post a Comment