ჟულიენ ტერონი
28 იანვარი 2009
”აირის კრიზისი კარგად აჩვენებს მოსკოვის ახალ მცდელობას ევროპაზე საკუთარი გავლენა განავრცოს. მაგრამ თუკი უკრაინის ფინანსური და პოლიტიკური წრეებისთვის ეს მცდელობა ფასიანი აღმოჩნდება, ის დასავლეთში სამი სახის არაპროდუქტიული ხასიათის რეაქციას უფრო გამოიწვევს,” წერს ჟულიენ ტერონი.
”აირის უახლესმა ომმა” დღის სინათლეზე გამოიტანა ევროპისა და რუსეთის ურთიერთოებებისთვის დამახასიათებელი სირთულეები. ერთი მხრივ, ორი არსება ღრმად და საბოლოოდ არის მიბმული სტრატეგიულ გეგმაზე, და მეორე მხრივ, ისინი მნიშვნელოვან ინტერესებს მექანიკურ წინააღმდეგობას უწევენ.
საქმე ცნობილია: კრემლი თავის ენერგეტიკულ ვექტორს იყენებს, რომ საკუთარი სტრატეგიული სიძლიერე განამტკიცოს. უახლეს კონფლიქტში, სადაც მოსკოვი წინ აღუდგა უკრაინას, ორი ამოცანა შეიძლება დავინახოთ. ამ დროს, ეკონომიკური რეცესიის პირობებში, როცა ევროპელებიც და დღეიდან ამერიკელებიც ცდილობენ შედარებით მორიდებულად, ენერგეტიკული რევოლუცია მოახდინონ, როდესაც ენერგეტიკა ფინანსური ციური მანანაა რუსეთისთვის, მისი წიაღისეული ენერგია საფრთხის ქვეშ აღმოჩნდა. ამ სექტორის აქტივობის შედეგი, მოსკოვის ფანტასტიკური შემოსავლები და უკრაინული კომპანია ”ნეფტოგაზისთვის” მისი კოლეგა ”გაზპრომის” მიერ მინიჭებული მომგებიანი ტარიფებია.
ამის შემდეგ, პოლიტიკური თემაც ამოტივტივდება. 2010 წელს, უკრაინაში საპრეზიდენტო არჩევნები ტარდება. დღევანდელი პრეზიდენტი ვიქტორ იუშჩენკო და დღევანდელი პრემიერ-მინისტრი იულია ტიმოშჩენკო - ნარინჯისფერი რევოლუციის გმირები - ქვეყნის ყველაზე მაღალი თანამდებობისთვის ერთმანეთს დაუპირისპირდებიან, ასევე ისტორიულად მოსკოვის მიერ მხარდაჭერილი ვიქტორ იანუკოვიჩის ბანაკიც საპრეზიდენტო მანდატის დაუფლებას შეეცდება. ”აირის კრიზისმა” როგორც ჩანს, უკრაინის პოლიტიკურ პეიზაჟში გარდატეხა მოახდინა. უკანასკნელ ზაფხულს, რუსეთის ინტერვენციის დროს საქართველოში, პრემიერ-მინისტრი გაცილებით თავდაჭერილი იყო ვიდრე პრეზიდენტი. ეს უკანასკნელი სახალხოდ უჭერდა მხარს, თავის ქართველ კოლეგას მიხეილ სააკაშვილს. გარდა ამისა, სწორედ რუსეთის პრემიერ-მინისტრ ვლადიმერ პუტინსა და იულია ტიმოშჩენკოს შორის გადაწყდა აირის კრიზისის დარეგულირების საკითხი. საინტერესოა, კრემლი თავისი ინტერესების გასატარებლად უკრაინის სახელმწიფოს სათავეში ახალ პერსონაზე დადებს ფსონს? ამას მომავალი არჩევნები გვიჩვენებს.
რუსეთის ახალ მცდელობაში - ევროპაზე თავისი გავლენა გაავრცელოს - სწორედ ამ ახალ კრიზისს ვგულისხმობთ. თუმცა თუკი ეს კრიზისი უკრაინის ფიანანსური და მაშასადამე პოლიტიკური ფენისთვისაც საფასური აღმოჩნდება, დასავლეთში ის სამი სახის არაპროდუქტიულ რეაქციას გამოიწვევს.
ცენტრალური ევროპის ქვეყნებმა, მათი ევროკავშირის წევრობის მიუხედავად, გაზის შეწყვეტის გამო, არც თუ ცოტა უსაიამოვნება იწვნიეს. რუსული გაზი მათი ენერგეტიკული მარაგის დიდ წილს შეადგენდა. ბულგარეთი ძლიერ დაზიანდა, ისევე როგორც სერბეთი, თუმცა მათ ქმედებებში ეს არ ასახულა. ბელგრადი გრძნობს რა რეგიონში თავს მოსკოვის მოკავშირედ, ევროპული ბლოკის პირისპირ უფრო დელიკატურია და უბრალოდ, მწუხარების გამოხატვით იფარგლება. სერბეთის ასეთმა დამოკიდებულებამ, რუსეთს დაუდევრობის გამოვლენა გაუადვილა, რომელიც ბოლოს თვითნებობაში გადაიზარდა. მაგრამ ეს ალბათ, ევროკავშირის წევრის, უნგრეთის მიერ გამოჩენილი კონტრ-პროდუქტიულობაც იყო, რომელიც მისი მნიშვნელოვანი მარაგების გათვალისწინებით, გაზის დეფიციტის დროს, თავის მეზობელს ნაწილობრივ წაეხმარა. ცენტრალური ევროპა ისტორიული ჭეშმარიტებების გათვალისწინებითაც კი ნაკლებად რისკავს, დაუპირისპირდეს ძველ ”უფროს ძმას,” სულ ცოტა ექვსი თვის შემდეგაც კი, რაც რუსეთი კავკასიაში შეიჭრა და დიდი მღელვარება გამოიწვია.
ევროკავშირში ინტეგრირებული ქვეყნებიდან შემდეგი უკვე, რა თქმა უნდა საფრანგეთია, მაგრამ რუსული გაზი მისი მომარაგების დაბალ პროცენტს შეადგენს და ის სულ უფრო მეტად ფიქრობს მომარაგების დივერსიფიცირებაზე, რომ არ იყოს დამოკიდებული ისეთ პარტნიორზე, რომელსაც მესამე ქვეყანასთან კომერციული დავის გამო მომარაგების შეწყვეტა შეუძლია. ცხადია, ეს ამბავი არ იქნება დავიწყებული გაზსადენების მარშრუტის შერჩევისას და არა მოსკოვის სასარგებლოდ. ”გაზპრომი” ევროპის ენერგეტიკულ კომპანიებში საკუთარი კაპიტალის ინვესტირებას ცდილობს, რომ უშუალოდ გადაწყვეტილების მიმღები ოპერატორი გახდეს (რამაც შეიძლება გაზსადენების მარშრუტის შერჩევის საკითხები გაართულოს). მინდა დარწმუნებული ვიყო, რომ ევროპელები - ყველა ევროპელი - ვიდრე ამის შესახებ გადაწყვეტილებას მიიღებენ, ორჯერ მაინც დაფიქრდებიან.
ეს სულაც არ არის რუსულ-უკრაინული აირის კრიზისის პატარა შედეგი. ევროპელები ტონს ერთხმად იცვლიან. მოსკოვს ყოველთვის შეეძლო და ყოველთვის იცოდა, როგორ ეთამაშა საზოგადოების განხეთქილებებზე, ესარგებლა მეზობლების დანაწევრებით, რომ აქედან გარკვეული სახის კოზირი მიეღო. მაგრამ თამაში საკმარისია. ევროპელები დარწმუნდებიან, რომ მათი კოლოსალური ეკონომიკური ინტერესები უკრაინისთვის განკუთვნილი ერთი კუბური მეტრი აირის ფასად არ ღირს, ერთიანი სტრატეგიიის გამომუშავებას დაიწყებენ და რუსეთის წინააღმდეგ ერთად დადგებიან. თუ გავითვალისწინებთ, რომ ტენდენცია დროში მყარდება, ეს კრემლისთვის მართლაც ნეგატიური მოვლენა გახდება.
მაგრამ ასეთ ნაჩქარევ დასკვნასაც ნუ გამოვიტანთ და რუსეთის წინააღმდეგ აღმდგარ ევროპას წინასწარ ნუ შევაქებთ, რადგან თუკი ერთი საერთო პოლიტიკური მიზნისთვის მტრის წინააღმდეგ გაერთიანებისთვის ნებისყოფა ყოველთვის საკმარისი იყო, რუსეთი ევროპელებისთვის აუცილებელი, მაგრამ მძიმე პარტნიორია. მაშასადამე, თუ უკან დავბრუნდებით, ევროპის მხრიდან მოსკოვის წინააღმდეგ თამაში კონტრ-პროდუქტიული იქნება. ”ერთიანობა” უდაოდ სწორი კონცეფციაა, რომლისგანაც ევროპულ-რუსული ურთიერთობები ჯერ კიდევ შორს არის.
ორიგინალი
No comments:
Post a Comment