ავღანეთი, რუსეთი, ირანი: ნატო პოზიციების გადაფასებას იწყებს

 
რიჩარდ ვერლი
28 იანვარი 2009

ტრანსატლანტიკურ კავშირს არ შეუძლია მუდმივად მხოლოდ ამერიკის შეერთებულ შტატებს ეყრდნობოდეს.

ნატოს ევროპა სჭირდება. ამერიკის შეერთებული შტატების თავდაცვის მინისტრი რობერტ გეითსი, კვლავ აცხადებს კონგრესში, რომ ”ამერიკის შეერთებული შტატებისთვის დღეს ავღანეთი ყველაზე დიდი გამოწვევაა.” ”ევროპელებს არ შეუძლიათ ამ საქმის მთელი სიმძიმე ამერიკელებს დააკისრონ,” აცხადებს იაპ დე ჰოპ სხეფერი ორშაბათს, ”დადგა დრო ევროპელებმა, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციასა და ევროკავშირთან წინასწარი თანამშრომლობით ალიანსში სარგებელი ნახონ ” დასძინა მან ბარაკ ობამას მუშაობის დაწყების პირველსავე დღეს.

3 და 4 აპრილს საფრანგეთი და გერმანია სტრასბურგში სამიტს უმასპინძლებს, რომელიც 1949 წელს ჩრდილო-ატლანტიკური ორგანიზაციის დაფუძნების ხელმოწერის მე-60 წლისთავს ეძღვნება და რომელსაც ბარაკ ობამა დაესწრება. ეს ის სამიტია, სადაც საფრანგეთმა ალიანსის ხელმძღვანელობაში თავის სრულყოფილი დაბრუნება უნდა გამოაცხადოს. სხვათაშორის, ბოლო ორი წლის განმავლობაში ალიანსს წინააღმდეგობები ჰქონდა მისი ყველაზე დიდი მხარდამჭერი ქვეყნების უმეტესობასთან. ავღანეთში მისი უშიშროებისა და დახმარებისთვის განლაგებული ძალების (ISAF) მუშაობა თითქმის ჩავარდა. უკრაინისა და საქართველოს მიმართულებით გაფართოება, რომლის პრინციპებიც ერთი წლის წინ ბუქარესტის სამიტზე იქნა მიღებული, უარყოფილი და გაჭიანურებულია, სამხრეთ ოსეთში რუსეთის ინტერვენციის გამო. სულ ახლახანს მოსკოვსა და კიევს შორის გაშლილმა გაზის ომმა, აჩვენა თუ რამდენად დაუცველია კრემლის რისხვისგან აღმოსავლეთ ევროპა.

”გადაფასება”

მაშასადამე ”გადაფასება” აუცილებელია. იაპ დე ჰოპ სხეფერი, რომლის მანდატსაც ვადა წელს გასდის და ის ახალი ვადით არჩევის კანდიდატი აღარ გახლავთ, ძველი, 1999 წელს მიღებული კონცეფციის შესაცვლელად ახალზე შეთანხმების მიღწევას ცდილობს. პირველი ცვლილებების განხორციელება საჭიროა ავღანეთის მიმართულებით. ნატო, მისი გენერალური მდივნის აზრით, ქაბულის ხელისუფლებისა და პრეზიდენტ ჰამიდ კარზაის მიმართ უფრო მომთხოვნი უნდა გახდეს, მან ”რეგიონალური მეზობლობის” ფარგლებში პაკისტანთან უფრო ინტენსიური მოლაპარაკება აწარმოოს და მხარეები მოლაპარაკებებში თავადაც უნდა ჩაერთონ, რომ ერთად შეძლონ შეთანხმება თალიბანის წინააღმდეგ ქვეყნის უსაფრთხოების გაძლიერებისთვის, კერძოდ ორი გადამწყვეტი ინსტიტუტის: პოლიციის (რომელიც ევროგაერთიანებამ ჩამოაყალიბა) და არმიის (შექმნილია ISAF-ის მიერ) რეკონსტრუქციის და კონსოლიდაციის ხელშეწყობისთვის.
”ჩვენ უნდა დავანგრიოთ კედლები,” აღიარებს ნიდერლანდი, ”ნარკოტიკების საერთაშორისო ვაჭრობა, საზღვრების კონტროლი, პაკისტანის არმიასთან უფრო მჭიდრო კავშირი და თანამშრომლობა, ყველა ეს საკითხი ერთმანეთთანაა დაკავშირებული.” აქედან მოდის 2009 წელს ”არმიის გაორმაგების იდეა,” სამხედრო და სამოქალაქო პირების ჩათვლით 25 000-მდე ამერიკელი ჯარისკაცის დამატება.

თანამშრომლობა მოსკოვთან

ალიანსის გაზის კრიზისისადმი წინააღმდეგობა უსუსურად ჩავარდა, ამიტომ რუსეთთან ურთიერთობაც უნდა გადაფასდეს. ”არავის არ აქვს უფლება ნატოს გაფართოებას ვეტო დაადოს,” გაიმეორა იაპ დე ჰოპ სხეფერმა, მაგრამ ჩვენ წინასწარ უნდა მოვნახოთ უფრო კონსტრუქციული და უფრო დამაკმაყოფილებელი პოზიციები, რომ მოსკოვთან ყველა დიდ თემაზე ვიმუშაოთ: შეიარაღება, ავღანეთი, ყოველგვარი პირატობის წინააღმდეგ ბრძოლა. ნატო რუსეთის საკონსულტაციო საბჭო ორშაბათს პირველად შეიკრიბება ბრიუსელში, საქართველოსთან აგვისტოში საომარი მოვლენების განვითარების შემდეგ. სხვა სახის ურთიერთობები უკვე წინასწარ განსაზღვრულია 6 და 8 თებერვლის მიუნჰენის კონფერენციის ფარგლებში. მომავალში ნატოს სამუშაო მიმართულებებში, იაპ დე ჰოპ სხეფერის თქმით, ენერგეტიკული უსაფრთხოება, კიბერნეტიკული დაცვის საკითხებიც ფიგურირებს.

ნატოს მომავალ სავარაუდო ხელმძღვანელზე საუბრისას სულ უფრო ხშირად ისმის ორი ახალი სახელი, ესენი არიან: დანიის პრემიერ-მინისტრი ანდრეს ფოგ რასმუნსენი და პოლონეთის დიპლომატიის ხელმძღვანელი - რადისლავ სიკორსკი.

ორიგინალი